Lakówka ametystowa
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek naziemny | klasa: pieczarniaki rząd: pieczarkowce rodzina: piestróweczkowate |
| nazwa polska: Lakówka ametystowa inne nazwy polskie: Bedłka fioletowa, Pieniążek ametystowy, Zwodnica ametystowa nazwy potoczne: Oszustka nazwa łacińska: Laccaria amethystina synonimy łacińskie: Agaricus amethystinus (1778), Agaricus lividopurpureus (1792), Collybia amethystina (1888), Laccaria hudsonii (1994), Laccaria laccata (1922), Russuliopsis laccata (1889) nazwa angielska: Amethyst Deceiver |
| określenie nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1968 r. pierwsza klasyfikacja: William Hudson, 1778 r. aktualna klasyfikacja: Mordecai Cubitt Cooke, 1884 r. |
| powszechność w kraju: powszechny trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: Ø historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej, Środkowej i w Nowej Zelandii [1] |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: maj – listopad |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny niskiej jakości smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: bardzo łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do płaskiego, z delikatnym wgłębieniem (starsze owocniki) część główna owocnika – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do białawofioletowawego, płowego (starsze owocniki) |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 2 – 6(max 7)[2] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: podwinięty brzeg – kolor: Ø brzeg – szerokość: Ø |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: gładka, matowa, pokryta drobnymi łuseczkami (tylko starsze owocniki) powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: Ø |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: blaszki grube i rzadkie, czasami pofalowane (starsze owocniki) hymenofor – nasada: blaszki szeroko przyrośnięte do trzonu lub nieco tylko zbiegające hymenofor – kolor: fioletowy (pozostaje fioletowy nawet gdy owocnik jest starszy i blady), pokrywają się pyłkiem białych zarodników hymenofor – wysokość: 4 – 8 mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
| miąższ: |
| miąższ – kształt: wodnisty, cienki, łykowaty, gumowaty miąższ – kolor: kolor owocnika miąższ – zapach: Ø miąższ – siła zapachu: słaby miąższ – smak: łagodny miąższ – siła smaku: słaby miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: Ø trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), podstawa pokryta białofioletową grzybnią, dość często wygięty, twardy, niekiedy skręcony trzon – struktura: Ø trzon – powierzchnia: włóknista, pokryta drobnymi kosmkami trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: kolor kapelusza trzon – średnica: 3 – 10 mm trzon – wysokość: 3 – 12 cm integralność trzonu z częścią główną: Ø podstawa trzonu – kształt: Ø podstawa trzonu – kolor: Ø |
| osłona: |
| osłona – występowanie: Ø osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: Ø |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: Ø resztki osłony – typ: Ø resztki osłony – kształt: Ø resztki osłony – rozmieszczenie: Ø resztki osłony – trwałość: Ø resztki osłony – kolor: Ø resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: gatunek o nieco zmiennej barwie (kolory od intensywnego fioletowego do białawo-fioletowego) |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: Ø zmiana koloru miąższu: nie zmiana koloru trzonu: Ø |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): brązowawy (na powierzchni kapelusza) NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: wilgotny jest intensywnie fioletowy a gdy suchy jest białawofioletowawy, w czasie deszczu ciemnieje i nasiąka wodą wpływ światła: Ø wpływ temperatury: blednieje, płowieje w dni suche i gorące wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: od kilku do kilkunastu owocników kształt grupy: grupa rozproszona |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: symbiont |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: gleba (najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu [1], wilgotna próchnicza gleba), drewno (spróchniałe drewno) podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy liściaste, ogrody, parki, lasy iglaste (rzadziej), cmentarze, miejsca wilgotne, wśród mchów siedlisko – właściwości: Ø forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę: Buk (często), Dąb, Świerk gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: Ø długość życia: Ø okres występowania: Ø – Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – opis: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: biały, jasnofioletowy[5] zarodniki – kształt: kulistawe, brodawkowate lub kolczaste (kolce długości 1,5 – 3 µm i szerokości u podstawy około 1 µm) zarodniki – powierzchnia: Ø zarodniki – kolor: bezbarwne[5] zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 7 – 9,5(max 10) µm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| To grzyb jadalny ale nieszczególny w smaku, mimo to ceniony za walory dekoracyjne ze względu na nietypowy, intensywny kolor. Kilka sztuk dodanych do słoika z innymi grzybkami urozmaica wizualnie przetwór a potem może służyć do dekoracji półmiska z daniem. |
| Należy mieć na uwadze, że podczas obróbki cieplnej lakówki ametystowe tracą nieco kolor i nie są aż tak intensywnie liliowe (stąd nazwy Oszustka i Zwodnica ametystowa). Niektóre źródła podają, że w czasie gotowania grzybów dobrze jest dodać łyżkę octu – grzyby minimalnie tylko stracą swój niezwykły kolor. |
| Warte zbierania są kapelusze, gdyż trzony są zazwyczaj twarde i łykowate. [2] |
| Lakówka ametystowa jest chętnie zjadana przez sarny i jelenie. |
| Grzyb ten to grzyb amoniakolubny – najliczniej i najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu. Te preferencje glebowe powodują, że może występować w miejscach po dawnych latrynach, cmentarzach, masowych grobach i miejscach zakopania zwłok. [1] To ostatnie je ważnymi dla policji, wojska i prokuratury. Prócz Lakówek należą tu liczne Włośnianki. |
| Obok Lakówki ametystowej często, w małych rozproszonych grupach, pojawia się Lakówka pospolita. Te dwa gatunki preferują podobne siedliska i są do siebie podobne pod względem kształtów, wymiarów – ale kolor je odróżnia, Lakówka pospolita jest pomarańczowa, cielisto-różowa. [2] |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| uwagi ogólne |
|---|
| Lakówka ametystowa sam w sobie nie zawiera żadnych substancji toksycznych, jednakże, jeśli rośnie na obszarach zanieczyszczonych arsenem, to miąższu grzyba może łatwo osiągać toksyczne stężenia grzyb grzyb ten łatwo go gromadzi. [3] Na szczęście W Polsce arsen nie jest wydobywany. Jego złoża udokumentowane zostały w Sudetach, w rejonie Złotego Stoku, gdzie współwystępuje on ze złotem. Złoże w Złotym Stoku było eksploatowane do 1960 r. [4] Inne źródła podejrzewają ten gatunek o łatwą akumulację także cezu. [5] |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – marynowanie – suszenie – gotowanie – jako dekoracja sałatek i innych potraw – jako domieszka do innych grzybów |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Grzybówka fioletowawa nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: mniej smukły owocnik, charakterystyczny zapach rzodkiewki lub rzepy, mniej intensywny kolor owocnika |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Strzępiak ziemistoblaszkowy nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: garbek na kapeluszu, nieprzyjemny zapach |
[1] źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lak%C3%B3wka_ametystowa
[2] źródło: https://www.first-nature.com/fungi/laccaria-amethystina.php
[3] źródło: źródło: https://healing-mushrooms.net/laccaria-amethystina
[4] źródło: https://www.pgi.gov.pl/muzeum/kopalnia-wiedzy-1/12636-arsen.html
[5] źródło: http://www.naturabohemica.cz/laccaria-amethystina/
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.2