Pniarek obrzeżony

kategoria: grzyb
rodzina: pniarkowate

nazwa polska: Pniarek obrzeżony
inne nazwy polskie: Huba czerwonobrązowa, Huba czerwonobrzeżna, Huba obrzeżona, Huba sosnowa, Żagiew sosnowa
nazwa łacińska: Fomitopsis pinicola
inne nazwy łacińskie: Antrodia serpens, Antrodia tuber, Boletus fulvus, Boletus marginatus, Boletus pinicola, Boletus semiovatus, Boletus ungulatus, Favolus pinihalepensis, Fomes albus, Fomes cinnamomeus, Fomes lychneus, Fomes marginatus, Fomes pini-halepensis, Fomes pinicola, Fomes subungulatus, Fomes thomsonii, Fomes ungulatus, Fomitopsis subungulata, Friesia rubra, Ganoderma rubrum, Ischnoderma helveolum, Mensularia alba, Mensularia marginata, Piptoporus helveolus, Placodes helveolus, Placodes marginatus, Placodes pinicola, Polyporus cinnamomeus, Polyporus helveolus, Polyporus marginatus, Polyporus parvulus, Polyporus pinicola, Polyporus ponderosus, Polyporus semiovatus, Polyporus thomsonii, Pseudofomes pinicola, Scindalma cinnamomeum, Scindalma semiovatum, Scindalma thomsonii, Scindalma ungulatum, Trametes pinicola, Ungularia parvula, Ungulina marginata

autor nazwy polskiej: Stanisław Domański, 1967 r.
pierwsza klasyfikacja: Olof Peter Swartz, 1810 r.
aktualna klasyfikacja: Petter Adolf Karsten, 1881 r.

powszechność: pospolity
ochrona prawna: Ø
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: styczeń – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: tak
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: hubiasty polyporoidalny owocnik – kształt: od spłaszczonego (młode owocniki) do kopytowatego, grubego (starsze owocniki), przyrośnięty bokiem, pokryte twardą skórką (starsze owocniki), półokrągły, brzeg owocnika przeważnie nierówny i tępy owocnik – powierzchnia: naga, z drobnym nalotem, nierówna, garbowata, koncentrycznie bruzdowana, twarda, żywiczna skórka, skórka ulega stopieniu (w dni upalne)^[1], brzeg błyszczący owocnik – kolor: szarobrązowy z jaśniejszą strefą przyrostu (od białego (młode owocniki) do wiśniowego, ciemnego (starsze owocniki))^[1] owocnik – średnica: 5 – 40 cm owocnik – wysokość: 3 – 15(25) cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: zbudowany z kilku warstw rurek, pory rurek okrągłe i regularne, pory o średnicy 1 mm hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: od kremowego (młode owocniki) do żółtawego, brązowego (starsze owocniki), po uszkodzeniu zmienia kolor na kremowy, żółtawy, brązowawy hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: 2 – 8(10) mm (każda z warstw) trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: twardy, korkowaty, jednorodny, miąższ o grubości 2 – 6 cm miąższ – kolor: słomkowy, bladoochrowy, cytrynowożółty, żółtobrązowego, niewyraźne strefy miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, na różowawy miąższ – zapach: mocny, korzenno grzybowy, kwaskowaty miąższ – smak: cierpki, gorzki, kwaskowaty^[3] pierścień: Ø pochwa: Ø mleczko: Ø gutacja: tak higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (najczęściej martwe lub żywe drewno drzew iglastych, rzadziej liściastych, drzewo stojące i powalone, pnie, pniaki, gałęzie, drzewa żywe atakuje w miejscach uszkodzeń) sposób odżywiania: saprotrof, pasożyt terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, lasy liściaste, parki, ogrody, sady gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Jodła pospolita, Modrzew europejski, Olsza czarna, Olsza szara, Brzoza brodawkowata, Klon, Buk, Grab, Głóg, Wiśnia ptasia, Jabłoń domowa, Śliwa, Wierzba biała, Jodła wonna, Jodła balsamiczna, Jodła kalifornijska, Cyprysik Lawsona, Modrzew japoński, Świerk Engelmanna, Świerk kłujący, Świerk sitkajski, Sosna Banksa, Sosna wejmutka, Daglezja zielona, Żywotnik zachodni^[1] gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: patrz “gatunek rośliny będącej podłożem” występowanie: pojedynczo lub w grupie zarodniki – kształt: gładkie i bezbarwne, eliptyczne lub podłużnie jajowate zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 6 – 8 × 3 – 4,5 μm wysyp zarodników – kolor: biały, kremowy^[3], bladożółty^[3]

opis

owocnik – typ: hubiasty polyporoidalny
owocnik – kształt: od spłaszczonego (młode owocniki) do kopytowatego, grubego (starsze owocniki), przyrośnięty bokiem, pokryte twardą skórką (starsze owocniki), półokrągły, brzeg owocnika przeważnie nierówny i tępy
owocnik – powierzchnia: naga, z drobnym nalotem, nierówna, garbowata, koncentrycznie bruzdowana, twarda, żywiczna skórka, skórka ulega stopieniu (w dni upalne)^[1], brzeg błyszczący
owocnik – kolor: szarobrązowy z jaśniejszą strefą przyrostu (od białego (młode owocniki) do wiśniowego, ciemnego (starsze owocniki))^[1]
owocnik – średnica: 5 – 40 cm
owocnik – wysokość: 3 – 15(25) cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: zbudowany z kilku warstw rurek, pory rurek okrągłe i regularne, pory o średnicy 1 mm
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: od kremowego (młode owocniki) do żółtawego, brązowego (starsze owocniki), po uszkodzeniu zmienia kolor na kremowy, żółtawy, brązowawy
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 2 – 8(10) mm (każda z warstw)
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: twardy, korkowaty, jednorodny, miąższ o grubości 2 – 6 cm
miąższ – kolor: słomkowy, bladoochrowy, cytrynowożółty, żółtobrązowego, niewyraźne strefy
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, na różowawy
miąższ – zapach: mocny, korzenno grzybowy, kwaskowaty
miąższ – smak: cierpki, gorzki, kwaskowaty^[3]
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: tak
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (najczęściej martwe lub żywe drewno drzew iglastych, rzadziej liściastych, drzewo stojące i powalone, pnie, pniaki, gałęzie, drzewa żywe atakuje w miejscach uszkodzeń)
sposób odżywiania: saprotrof, pasożyt
terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, lasy liściaste, parki, ogrody, sady
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Jodła pospolita, Modrzew europejski, Olsza czarna, Olsza szara, Brzoza brodawkowata, Klon, Buk, Grab, Głóg, Wiśnia ptasia, Jabłoń domowa, Śliwa, Wierzba biała, Jodła wonna, Jodła balsamiczna, Jodła kalifornijska, Cyprysik Lawsona, Modrzew japoński, Świerk Engelmanna, Świerk kłujący, Świerk sitkajski, Sosna Banksa, Sosna wejmutka, Daglezja zielona, Żywotnik zachodni^[1]
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: patrz “gatunek rośliny będącej podłożem”
występowanie: pojedynczo lub w grupie

zarodniki – kształt: gładkie i bezbarwne, eliptyczne lub podłużnie jajowate
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 6 – 8 × 3 – 4,5 μm
wysyp zarodników – kolor: biały, kremowy^[3], bladożółty^[3]

ciekawostki
Gatunek ten wytwarza nawet kilka warstw rurek w ciągu roku.^[1]

etymologia
Ø

uwagi
Ø

właściwości lecznicze
Jeszcze do niedawna, pokrojony i rozbity na płatki owocnik służył do tamowania zewnętrznych krwawień. Tak przygotowany i wysuszony owocnik odznacza się znakomitymi właściwościami higroskopijnymi i antybiotycznymi w stosunku do bakterii zakażających otwarte rany.^[1]
W medycynie wschodniej wykorzystywany do walki z nowotworami oraz do tamowania krwotoków. Ma również działanie uspokajające. W amerykańskim katalogu Kinga (1895) pniarek był polecany jako środek oczyszczający organizm, zwalczający gorączkę oraz uśmierzający ból przy okresowych nerwobólach i bólach głowy, a także jako środek antybakteryjny przy trudnościach w oddawaniu moczu (zapalenie pęcherza) i przy przeziębieniach. Grzyb stosowany również w chorobach płuc i żołądka.^[2]

właściwości lecznicze

Jeszcze do niedawna, pokrojony i rozbity na płatki owocnik służył do tamowania zewnętrznych krwawień. Tak przygotowany i wysuszony owocnik odznacza się znakomitymi właściwościami higroskopijnymi i antybiotycznymi w stosunku do bakterii zakażających otwarte rany.^[1]

W medycynie wschodniej wykorzystywany do walki z nowotworami oraz do tamowania krwotoków. Ma również działanie uspokajające. W amerykańskim katalogu Kinga (1895) pniarek był polecany jako środek oczyszczający organizm, zwalczający gorączkę oraz uśmierzający ból przy okresowych nerwobólach i bólach głowy, a także jako środek antybakteryjny przy trudnościach w oddawaniu moczu (zapalenie pęcherza) i przy przeziębieniach. Grzyb stosowany również w chorobach płuc i żołądka.^[2]

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Groźny pasożyt drzew, powodujący brunatną zgniliznę drewna.^[1]

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Hubiak pospolity	mniejsze owocniki (do 8 cm), kolor od brudnoróżowego przez purpuroworóżowy do prawie czarnego
Pniareczka różowa	brązowa strefa przyrostu

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pniarek_obrze%C5%BCony
²źródło: https://ekoherba.pl/sklep/ziola/pniarek-obrzezony-fomitopsis-pinicola/
³źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=319

przypisy i bibliografia