Borowiczak dęty

kategoria: grzyb
rodzina: maślakowate

nazwa polska: Borowiczak dęty
inne nazwy polskie: Borowiec dęty, Borowik pustotrzonowy, Maślak dęty
nazwa łacińska: Suillus cavipes
inne nazwy łacińskie: Boletinus cavipes (1867), Boletinus cavipes (1938), Boletinus cavipes (1888), Boletinus porosus, Boletopsis cavipes (1900), Boletus cavipes (1836), Boletus porosus (1891), Euryporus cavipes (1886), Paxillus porosus (1847)

autor nazwy polskiej: Władysław Wojewoda, 2003 r.
pierwsza klasyfikacja: Wilhelm Opatowski, 1836 r.
aktualna klasyfikacja: A.H. Sm. oraz Thiers, 1964 r.

powszechność: rzadki
ochrona prawna: częściowa ochrona gatunkowa
kategoria zagrożenia: R (rzadkie, potencjalnie zagrożone)

handel: niedopuszczony

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: jadalny średniej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: czerwiec – listopad
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego, stożkowatego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), kapelusz z delikatnym garbkiem na środku, brzeg kapelusza od podwiniętego (młode owocniki) do ostrego (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: matowa, sucha, pokryta drobnym zamszem, łuseczkami, kosmkami, skórka trudna do oddzielenia owocnik – kolor: kapelusz – od jasnożółtego do ciemnobrązowego, cynamobrązowego, czerwonobrązowego owocnik – średnica: 4 – 17 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: rurki krótkie, pory bardzo duże, promieniście wydłużone, nieregularne, czworokątne, zwężające się przy brzegu kapelusza, średnica poru to 0,5 do 1,5 mm hymenofor – nasada: rurki nieco zbiegające na trzon hymenofor – kolor: rurki – od bladożółtego, okryte jasną osłoną (młode owocniki) do oliwkowego (starsze owocniki), pory koloru rurek hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: 5 – 12 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, walcowaty, dołem zgrubiały, pusty na całej długości ale w dolnej części o większej średnicy, grube ścianki trzon – powierzchnia: powyżej pierścienia – pokryta drobną siateczką, poniżej pierścienia – filcowata (podobnie jak kapelusz) trzon – kolor: pomarańczowy, ogólnie koloru kapelusza ale nieco jaśniejszy trzon – średnica: 0,5 – 2 cm trzon – wysokość: 4 – 10 cm miąższ – kształt: gąbczasty, elastyczny ale w trzonie bardziej zwarty miąższ – kolor: od białawego (w kapeluszu) do brązowawego (w trzonie) miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie miąższ – zapach: słaby, nieznaczny, przyjemny, grzybowy miąższ – smak: łagodny lub lekko kwaśny (gorzki u starszych owocników), grzybowy pierścień: tak (resztki osłony, zgrubienie), białawy pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba (niezbyt kwaśna, gliniasta, wapienna) sposób odżywiania: symbiont terytorium: lasy iglaste gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Modrzew europejski gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej gromadnie) zarodniki – kształt: elipsoidalno-wrzecionowate zarodniki – kolor: od bezbarwnego do żółtawego zarodniki – wymiary: 7 – 10(19,5) × 3 – 4 μm wysyp zarodników – kolor: żółtooliwkowy lub jasnozielony

opis

owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego, stożkowatego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), kapelusz z delikatnym garbkiem na środku, brzeg kapelusza od podwiniętego (młode owocniki) do ostrego (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: matowa, sucha, pokryta drobnym zamszem, łuseczkami, kosmkami, skórka trudna do oddzielenia
owocnik – kolor: kapelusz – od jasnożółtego do ciemnobrązowego, cynamobrązowego, czerwonobrązowego
owocnik – średnica: 4 – 17 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: rurki krótkie, pory bardzo duże, promieniście wydłużone, nieregularne, czworokątne, zwężające się przy brzegu kapelusza, średnica poru to 0,5 do 1,5 mm
hymenofor – nasada: rurki nieco zbiegające na trzon
hymenofor – kolor: rurki – od bladożółtego, okryte jasną osłoną (młode owocniki) do oliwkowego (starsze owocniki), pory koloru rurek
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 5 – 12 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: cylindryczny, walcowaty, dołem zgrubiały, pusty na całej długości ale w dolnej części o większej średnicy, grube ścianki
trzon – powierzchnia: powyżej pierścienia – pokryta drobną siateczką, poniżej pierścienia – filcowata (podobnie jak kapelusz)
trzon – kolor: pomarańczowy, ogólnie koloru kapelusza ale nieco jaśniejszy
trzon – średnica: 0,5 – 2 cm
trzon – wysokość: 4 – 10 cm
miąższ – kształt: gąbczasty, elastyczny ale w trzonie bardziej zwarty
miąższ – kolor: od białawego (w kapeluszu) do brązowawego (w trzonie)
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie
miąższ – zapach: słaby, nieznaczny, przyjemny, grzybowy
miąższ – smak: łagodny lub lekko kwaśny (gorzki u starszych owocników), grzybowy
pierścień: tak (resztki osłony, zgrubienie), białawy
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: gleba (niezbyt kwaśna, gliniasta, wapienna)
sposób odżywiania: symbiont
terytorium: lasy iglaste
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Modrzew europejski
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej gromadnie)

zarodniki – kształt: elipsoidalno-wrzecionowate
zarodniki – kolor: od bezbarwnego do żółtawego
zarodniki – wymiary: 7 – 10(19,5) × 3 – 4 μm
wysyp zarodników – kolor: żółtooliwkowy lub jasnozielony

ciekawostki
Borowiczak dęty występuje wyłącznie pod modrzewiami i częściej w górach niż w terenach nizinnych.
Grzyb ten jest rzadki ponieważ żyje w symbiozie tylko i wyłącznie z Modrzewiem, który w Polsce stanowi jedynie 2% składu gatunkowego lasów.
To zwykle gatunek dość mocno robaczywy i bardzo wodnisty w dni deszczowe i ze względu właśnie na delikatną wodnistość miąższu niektórzy odradzają jego suszenie.

etymologia
Ø

uwagi
Ø

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
– smażenie – gotowanie – duszenie – marynowanie (tylko młode owocniki) – idealny do zup i potraw miesznych

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Maślak czerwony	Ø
Maślak dęty forma żółta	kapelusz koloru złotożółtego, cytrynowożółtego
Maślak trydencki	pełny trzon, hymenofor przebarwia się pod uciskiem na kolor czerwonobrązowy, pory małe oraz czerwonopomarańczowe, trzon pełny w środku

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia