Borowikowiec tęgoskórowy

kategoria: grzyb
rodzina: borowikowate

nazwa polska: Borowikowiec tęgoskórowy
inne nazwy polskie: Podgrzybek pasożytniczy, Podgrzybek tęgoskórowy
nazwa łacińska: Pseudoboletus parasiticus
inne nazwy łacińskie: Boletus parasiticus (1790), Ceriomyces parasiticus (1909), Versipellis parasitica (1886), Xerocomus parasiticus (1888)

autor nazwy polskiej: Ewa Truszkowska, Piotr T. Zaniewski oraz Andrzej Szczepkowski, 2015 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1790 r.
aktualna klasyfikacja: Josef Šutara, 1991 r.

powszechność: sporadyczny
ochrona prawna: częściowa ochrona gatunkowa
kategoria zagrożenia: R (rzadkie, potencjalnie zagrożone)

handel: Ø

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: lipiec – październik
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: nie

opis
owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty owocnik – kształt: od półkolistego (młode owocniki) do poduchowatego, płaskiego (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: sucha, zamszowata, często popękana na drobne poletka, skórka trudno oddzielająca się od miąższu w dni suche owocnik – kolor: brudnożółty, zielonawoochrowy, oliwkowobrązowy owocnik – średnica: 2 – 8 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: rurki kanciaste, labiryntowate, pory do 1 mm szerokości hymenofor – nasada: rurki przyrośnięte lub lekko zbiegające hymenofor – kolor: od żółtego do brązowożółtego, oliwkowego, pory podobnego koloru co rurki (czasami nieco rdzawoczerwonawe) hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie hymenofor – wysokość: (3)5 – 10 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: pełny, w dole zwężony, zwykle wygięty trzon – powierzchnia: pomarszczona z drobnymi kłaczkami, włókienkowata trzon – kolor: nieco jaśniejszy od kapelusza, żółtawy, żółtawobrązowy trzon – średnica: 0,4 – 2 cm trzon – wysokość: 2 – 7 cm miąższ – kształt: Ø miąższ – kolor: żółtawy, brązowawy bliżej trzonu i pod skórką miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, delikatnie błękitnieje miąższ – zapach: grzybowy, słaby miąższ – smak: łagodny pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba/grzyby (torfowa, kwaśna, piaszczysta)^[1] sposób odżywiania: pasożyt terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, na obrzeżu polan leśnych, przy drogach, ścieżkach gatunek organizmu sąsiadującego: Sosna gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Tęgoskór cytrynowy, Tęgoskór brodawkowaty występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie po kilka owocników na jednym żywicielu) zarodniki – kształt: owalno-wrzecionowate, gładkie zarodniki – kolor: bladożółty do miodowożółtego zarodniki – wymiary: (10)12 – 18(22) × (3,8)4,5 – 6(7) μm wysyp zarodników – kolor: liwkowy, ciemnooliwkowy

opis

owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty
owocnik – kształt: od półkolistego (młode owocniki) do poduchowatego, płaskiego (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: sucha, zamszowata, często popękana na drobne poletka, skórka trudno oddzielająca się od miąższu w dni suche
owocnik – kolor: brudnożółty, zielonawoochrowy, oliwkowobrązowy
owocnik – średnica: 2 – 8 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: rurki kanciaste, labiryntowate, pory do 1 mm szerokości
hymenofor – nasada: rurki przyrośnięte lub lekko zbiegające
hymenofor – kolor: od żółtego do brązowożółtego, oliwkowego, pory podobnego koloru co rurki (czasami nieco rdzawoczerwonawe)
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie
hymenofor – wysokość: (3)5 – 10 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: pełny, w dole zwężony, zwykle wygięty
trzon – powierzchnia: pomarszczona z drobnymi kłaczkami, włókienkowata
trzon – kolor: nieco jaśniejszy od kapelusza, żółtawy, żółtawobrązowy
trzon – średnica: 0,4 – 2 cm
trzon – wysokość: 2 – 7 cm
miąższ – kształt: Ø
miąższ – kolor: żółtawy, brązowawy bliżej trzonu i pod skórką
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, delikatnie błękitnieje
miąższ – zapach: grzybowy, słaby
miąższ – smak: łagodny
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: gleba/grzyby (torfowa, kwaśna, piaszczysta)^[1]
sposób odżywiania: pasożyt
terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, na obrzeżu polan leśnych, przy drogach, ścieżkach
gatunek organizmu sąsiadującego: Sosna
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Tęgoskór cytrynowy, Tęgoskór brodawkowaty
występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie po kilka owocników na jednym żywicielu)

zarodniki – kształt: owalno-wrzecionowate, gładkie
zarodniki – kolor: bladożółty do miodowożółtego
zarodniki – wymiary: (10)12 – 18(22) × (3,8)4,5 – 6(7) μm
wysyp zarodników – kolor: liwkowy, ciemnooliwkowy

ciekawostki
Borowikowiec tęgoskórowy rośnie jako mykopasożyt na owocnikach Tęgoskóra cytrynowego oraz brodawkowatego. Z jednego owocnika Tęgoskóra wyrasta 1-5 owocników Borowikowca. Żywiciel jest częściowo niszczony przez Borowikowca – szczególnie jego wnętrze, staje się puste, jego zarodniki nie dojrzewają. Żywiciel jest gatunkiem trującym, ale toksyny nie przenoszą się na pasożyta.
Poczta Polska wyemitowała 30 czerwca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający Borowikowca tęgoskórowego o nominale 2 złote. Autorem projektu znaczka był prof. Alojzy Balcerzak. Znaczek był w obiegu do 31 grudnia 1994 r. ^[1]

ciekawostki

Borowikowiec tęgoskórowy rośnie jako mykopasożyt na owocnikach Tęgoskóra cytrynowego oraz brodawkowatego. Z jednego owocnika Tęgoskóra wyrasta 1-5 owocników Borowikowca. Żywiciel jest częściowo niszczony przez Borowikowca – szczególnie jego wnętrze, staje się puste, jego zarodniki nie dojrzewają. Żywiciel jest gatunkiem trującym, ale toksyny nie przenoszą się na pasożyta.

Poczta Polska wyemitowała 30 czerwca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający Borowikowca tęgoskórowego o nominale 2 złote. Autorem projektu znaczka był prof. Alojzy Balcerzak. Znaczek był w obiegu do 31 grudnia 1994 r. ^[1]

etymologia
Ø

uwagi
Ze względu na rzadkość, częściową ochronę oraz nie największe rozmiary owocników – grzyb ten nie powinien być zbierany.
Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Polsce, Belgii, Danii, Słowacji, Litwie oraz Niemczech.^[1]

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Podgrzybek zajączek	nie jest pasożytem

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Borowikowiec_t%C4%99gosk%C3%B3rowy

przypisy i bibliografia