Brodaczka zwyczajna

kategoria: porost
rodzina: tarczownicowate

nazwa polska: Brodaczka zwyczajna
inne nazwy polskie: Ø
nazwa łacińska: Usnea filipendula
inne nazwy łacińskie: Usnea dasypoga (1960), Usnea fibrillosa (1936), Usnea muricata (1936)

autor nazwy polskiej: Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, 2003 r.
pierwsza klasyfikacja: Ø
aktualna klasyfikacja: Ø

powszechność: Ø
ochrona prawna: częściowa ochrona gatunkowa
kategoria zagrożenia: V (narażone, zagrożone wyginięciem)

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: Ø – Ø
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: plecha krzaczkowato-nitkowata, brodata, zwisająca, posiada wyraźną oś zbudowaną z nibytkanki i jest silnie rozgałęziona, główne gałązki plechy mają grubość 1 – 2 mm, są dość sztywne, obłe i cienieją stopniowo, gałązki drugiego rzędu mają grubość 0,5 – 0,8 mm, liczne gałązki boczne mają różną długość i zaostrzone końce – te krótsze odstają niemal pionowo, te dłuższe łukowato zginają się lub zwisają, owocniki porostu powstają rzadko, mają średnice 5 – 10 mm i wyrastają z nich liczne gałązeczki o różnej długości ^[1] owocnik – powierzchnia: matowa lub nieco tylko błyszcząca, powierzchnia gałązek pokryta jest licznymi, drobnymi brodawkami o wałeczkowatym lub półkulistym kształcie, powierzchnia plechy z brodawkowatymi soraliami z izydiowymi urwistkami, tarczki owocników są lekko oprószone ^[1] owocnik – kolor: szary, słomkowożółty lub zielonawy, do podłoża przyczepia się mniej lub bardziej zaczernioną nasadą, tarczki owocników mają cielistą barwę ^[1] owocnik – średnica: Ø – Ø cm owocnik – wysokość: Ø – 30 cm hymenofor – typ: Ø hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: Ø miąższ – kolor: Ø miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: Ø miąższ – smak: Ø pierścień: Ø pochwa: Ø mleczko: Ø gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: drewno sposób odżywiania: Ø terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, tereny otwarte gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Jodła, Olsza, Brzoza, Grab, Buk, Jesion, Modrzew, Świerk, Sosna, Topola, Dąb, Wierzba, Jarząb, Lipa gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: Ø zarodniki – kształt: Ø zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 9,5 × 7 μm wysyp zarodników – kolor: Ø

opis

owocnik – typ: Ø
owocnik – kształt: plecha krzaczkowato-nitkowata, brodata, zwisająca, posiada wyraźną oś zbudowaną z nibytkanki i jest silnie rozgałęziona, główne gałązki plechy mają grubość 1 – 2 mm, są dość sztywne, obłe i cienieją stopniowo, gałązki drugiego rzędu mają grubość 0,5 – 0,8 mm, liczne gałązki boczne mają różną długość i zaostrzone końce – te krótsze odstają niemal pionowo, te dłuższe łukowato zginają się lub zwisają, owocniki porostu powstają rzadko, mają średnice 5 – 10 mm i wyrastają z nich liczne gałązeczki o różnej długości ^[1]
owocnik – powierzchnia: matowa lub nieco tylko błyszcząca, powierzchnia gałązek pokryta jest licznymi, drobnymi brodawkami o wałeczkowatym lub półkulistym kształcie, powierzchnia plechy z brodawkowatymi soraliami z izydiowymi urwistkami, tarczki owocników są lekko oprószone ^[1]
owocnik – kolor: szary, słomkowożółty lub zielonawy, do podłoża przyczepia się mniej lub bardziej zaczernioną nasadą, tarczki owocników mają cielistą barwę ^[1]
owocnik – średnica: Ø – Ø cm
owocnik – wysokość: Ø – 30 cm
hymenofor – typ: Ø
hymenofor – kształt: Ø
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: Ø
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: Ø
miąższ – kolor: Ø
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: Ø
miąższ – smak: Ø
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno
sposób odżywiania: Ø
terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, tereny otwarte
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Jodła, Olsza, Brzoza, Grab, Buk, Jesion, Modrzew, Świerk, Sosna, Topola, Dąb, Wierzba, Jarząb, Lipa
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: Ø

zarodniki – kształt: Ø
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 9,5 × 7 μm
wysyp zarodników – kolor: Ø

ciekawostki
Brodaczka zwyczajna, tak jak 90% porostów, zawiera glony protokokkoidalne (pełnią rolę fotobionta). ^[1] Symbioza porostu i glonu przynosi obopólne korzyści – porost korzysta z węglowodanów wytworzonych w procesie fotosyntezy przez glony, z kolei glon uzyskuje osłonę oraz wodę z solami mineralnymi pobieranymi z środowiska przez porost. ^[2]
Brodaczka zwyczajna na skali porostowej znajduje się w 6 grupie (na 7 możliwych)* ^[3] * grupy: ^[3] 1 grupa – powietrze bardzo silnie zanieczyszczone 2 grupa – powietrze bardzo zanieczyszczone 3 grupa – powietrze zanieczyszczone 4 grupa – powietrze średnio zanieczyszczone 5 grupa – powietrze mało zanieczyszczone 6 grupa – powietrze nieznacznie zanieczyszczone 7 grupa – powietrze prawie zupełnie czyste

ciekawostki

Brodaczka zwyczajna, tak jak 90% porostów, zawiera glony protokokkoidalne (pełnią rolę fotobionta). ^[1] Symbioza porostu i glonu przynosi obopólne korzyści – porost korzysta z węglowodanów wytworzonych w procesie fotosyntezy przez glony, z kolei glon uzyskuje osłonę oraz wodę z solami mineralnymi pobieranymi z środowiska przez porost. ^[2]

Brodaczka zwyczajna na skali porostowej znajduje się w 6 grupie (na 7 możliwych)* ^[3]

* grupy: ^[3]
1 grupa – powietrze bardzo silnie zanieczyszczone
2 grupa – powietrze bardzo zanieczyszczone
3 grupa – powietrze zanieczyszczone
4 grupa – powietrze średnio zanieczyszczone
5 grupa – powietrze mało zanieczyszczone
6 grupa – powietrze nieznacznie zanieczyszczone
7 grupa – powietrze prawie zupełnie czyste

etymologia
Ø

uwagi
Brodaczka zwyczajna znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. W Polsce była gatunkiem ściśle chronionym do roku 2014. Od 17 października 2014 podlega ochronie częściowej.

właściwości lecznicze
Plecha Brodaczki zwyczajnej ma własności lecznicze. Zawiera kwas usninowy i inne substancje o silnym działaniu antybakteryjnym i antywirusowym. Otrzymywane z niej preparaty mają działanie wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwpasożytnicze, przeciwdrobnoustrojowe, pobudzające trawienie, rozkurczowe, przeciwnowotworowe.
Obecnie w handlu zagranicznym jest wiele preparatów między innymi do leczenia infekcji układu moczowego czy nieżytów układu oddechowego wykorzystujących związki zawarte w Brodaczce zwyczajnej.^[2]
Już w starożytności Hipokrates (“ojciec medycyny”) zalecał stosowanie plechy Brodaczki zwyczajnej w zwalczaniu “chorób kobiecych”.^[2]

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Ø	Ø

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Brodaczka_zwyczajna
²źródło: https://ustrzykidolne.krosno.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/rlHZ5ihsptKr/content/chroniona-brodaczka#.YnUqoYXP3d4
³źródło: https://mappingair.meteo.uni.wroc.pl/2020/05/porosty-jako-indykatory-jakosci-powietrza-skala-porostowa/

przypisy i bibliografia