Czernidłak błyszczący

kategoria: grzyb
rodzina: kruchaweczkowate

nazwa polska: Czernidłak błyszczący
inne nazwy polskie: Bedłka atramentowa, Czernidłaczek błyszczący, Mierzwiak, Sadzak, Smolarz
nazwa łacińska: Coprinellus micaceus
inne nazwy łacińskie: Agaricus micaceus 1786, Coprinus micaceus 1838, Coprinus micaceus 2007, Coprinus micaceus 1915, Coprinus micaceus 1838, Coprinus micaceus 1923, Coprinus micaceus 1894, Coprinus micaceus 1975, Coprinus micaceus, Coprinus micaceus 1976, Coprinus micaceus 1838, Coprinus micaceus

autor nazwy polskiej: Franciszek Błoński, 1896 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1786 r.
aktualna klasyfikacja: Vilgalys, Hopple oraz Jacq. Johnson, 1838 r.

powszechność: pospolity
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: jadalny niskiej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: maj – listopad
okres maksymalny: kwiecień – listopad

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od jajowatego, dzwonkowatego (młode owocniki) do nieco rozpostartego (starsze owocniki), prążkowany, brzeg od podwiniętego w dół (młode owocniki) do wywiniętego ku górze i czasami popękanego wzdłuż prążkowania (starsze owocniki), kapelusz z wiekiem rozpływa się od brzegów w gęstą i czarną maź (autoliza) owocnik – powierzchnia: pofałdowana, promieniście włóknista, bruzdowana, za młodu pokryta błyszczącymi ziarenkami (pozostałości osłony, łatwo zmywalne w dni deszczowe) owocnik – kolor: od pomarańczowego do brązowego, miodowy brązowy, bursztynowy owocnik – średnica: 2 – 5 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki gęste, wąsko przyrośnięte hymenofor – nasada: blaszki zatokowo przyrośnięte hymenofor – kolor: od białego do czarnego (ostrza długo pozostają białawe) hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: 3 – 6 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, pusty, czasami wygięty, podstawa rozszerzona, często z kołnierzem podobnym do pochwy trzon – powierzchnia: gładka, lśniąca, drobno oprószona, naga trzon – kolor: biały trzon – średnica: 2 – 5(6) mm trzon – wysokość: 4 – 10(12) cm miąższ – kształt: kruchy, delikatny miąższ – kolor: biały miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: przyjemny, grzybowy miąższ – smak: łagodny pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (butwiejące pnie, przy korzeniach drzew, zakopane drewno) sposób odżywiania: saprotrof terytorium: lasy liściaste, parki, łąki, ogrody gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: w grupie (w kępach) zarodniki – kształt: subeliptyczne, gładkie, z centralną porą rostkową zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 4 – 7 μm wysyp zarodników – kolor: czarny, brunatny, ciemnobrązowy

opis

owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od jajowatego, dzwonkowatego (młode owocniki) do nieco rozpostartego (starsze owocniki), prążkowany, brzeg od podwiniętego w dół (młode owocniki) do wywiniętego ku górze i czasami popękanego wzdłuż prążkowania (starsze owocniki), kapelusz z wiekiem rozpływa się od brzegów w gęstą i czarną maź (autoliza)
owocnik – powierzchnia: pofałdowana, promieniście włóknista, bruzdowana, za młodu pokryta błyszczącymi ziarenkami (pozostałości osłony, łatwo zmywalne w dni deszczowe)
owocnik – kolor: od pomarańczowego do brązowego, miodowy brązowy, bursztynowy
owocnik – średnica: 2 – 5 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty
hymenofor – kształt: blaszki gęste, wąsko przyrośnięte
hymenofor – nasada: blaszki zatokowo przyrośnięte
hymenofor – kolor: od białego do czarnego (ostrza długo pozostają białawe)
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 3 – 6 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: cylindryczny, pusty, czasami wygięty, podstawa rozszerzona, często z kołnierzem podobnym do pochwy
trzon – powierzchnia: gładka, lśniąca, drobno oprószona, naga
trzon – kolor: biały
trzon – średnica: 2 – 5(6) mm
trzon – wysokość: 4 – 10(12) cm
miąższ – kształt: kruchy, delikatny
miąższ – kolor: biały
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: przyjemny, grzybowy
miąższ – smak: łagodny
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (butwiejące pnie, przy korzeniach drzew, zakopane drewno)
sposób odżywiania: saprotrof
terytorium: lasy liściaste, parki, łąki, ogrody
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: w grupie (w kępach)

zarodniki – kształt: subeliptyczne, gładkie, z centralną porą rostkową
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 4 – 7 μm
wysyp zarodników – kolor: czarny, brunatny, ciemnobrązowy

ciekawostki
Jadalne są jasne i młode owocniki. Zebrane owocniki powinny być obrobione i spożyte niemal natychmiast po zebraniu, ponieważ zaczną się rozpływać (autoliza) nawet w ciągu 1 do 3 godzin.

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Coprinellus micaceus, gdzie micaceus oznacza “lśniący” lub (według innego źródła) “podobny do ziaren soli”.

uwagi
Gatunek ten łatwo bioakumuluje metale ciężkie, takie jak kadm i ołów, więc nie może być zbierany z poboczy dróg lub zanieczyszczonej ziemi.
Według niektórych źródeł Czernidłak błyszczący jest trujący w połączeniu z alkoholem etylowym.

właściwości lecznicze
Czernidłak błyszczący jest w trakcje weryfikacji naukowej – ale już badania na myszach wykazały jego właściwości antynowotworowe, antyoksydacyjne oraz aktywność przeciwdrobnoustrojową i przeciwbakteryjną w stosunku choćby do Corynebacterium xerosis i Staphylococcus aureus.

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
– potas

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Coprinellus xanthothrix	żółta, filcowata podstawa trzonu
Czernidłaczek kanciastozarodnikowy	matową powierzchnię, ostrza blaszek nie są białe
Czernidłak podwórzowy	brak błyszczących ziarenek lecz kosmki lub drobne łuski, będące resztkami osłony
Grzybówka zgięta	białe blaszki, drobniejszy kapelusz
Kruchaweczka zaroślowa	kapelusz bez promienistego pomarszczenia

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia