Czernidłak pospolity
| kategoria: grzyb | rodzina: kruchaweczkowate |
| nazwa polska: Czernidłak pospolity inne nazwy polskie: Bedłka atramentowa, Bedłka czernidło, Bedłka psia, Czernidłak odroślowy, Psia betka nazwy zwyczajowe: Czernidlak, Mierzwiak nazwa łacińska: Coprinopsis atramentaria synonimy łacińskie: Agaricus luridus (1788), Agaricus plicatus (1797), Agaricus sobolifer (1789), Coprinus atramentarius (1838), Coprinus atramentarius (1922), Coprinus atramentarius (1975), Coprinus atramentarius (1979), Coprinus luridus (1838), Coprinus plicatus (1821), Coprinus sobolifer (1838), Pselliophora atramentaria (1879) |
| określenie nazwy polskiej: Franciszek Błoński, 1888 r. pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1786 r. aktualna klasyfikacja: Redhead, Vilgalys oraz Moncalvo, 2001 r. |
| kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
| powszechność w kraju: pospolity ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| zasięg na świecie: występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii |
| sezon: grzyb letni, grzyb jesienny okres występowania: maj – listopad | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
| zastosowanie ogólne: NIEJADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: łagodny zapach ogólny: niewyraźny wyjątki zastosowania: jadalne są młode owocniki, unikać alkoholu kilka dni przed i po spożyciu [1] |
| trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Szarobiałe, dzwonkowate owocniki, występujące w gromadach. |
| opis główny: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od jajowatego, cylindrycznego, dzwonkowatego (młode owocniki) do niemal rozpostartego (starsze owocniki), wywinięty i porozrywany brzeg (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: promieniście żłobiona, nieliczne płatkowate, jedwabiste łuski, włókienka, łuseczki częściej występują w centrum kapelusza owocnik – kolor: od szarobiałego, popielatoszarego (młode owocniki) do szarobrązowego (starsze owocniki), środek kapelusza ciemniejszy, łuseczki na powierzchnie brązowawe[2] owocnik – średnica: 3 – 8(max 10)[2] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki szerokie, gęste, wybrzuszone, ostrza blaszek piłkowane hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: od białego, różowego (młode owocniki) do ciemnego, czarnego, rozpływają się (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: 6 – 12 mm miąższ – kształt: od cienkiego, kruchego, wodnistego (w kapeluszu) do miękkiego, włóknistego (w trzonie) miąższ – kolor: biały miąższ – zapach: przyjemny ale niewyraźny[1,5], brak[4] miąższ – smak: nieznaczny[1], łagodny[4,5] trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, łatwo odłamujący się od kapelusza, podstawa wyraźnie zaostrzona, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki) trzon – powierzchnia: gładka nieco błyszcząca trzon – kolor: biały trzon – średnica: 0,7 – 1,5 cm trzon – wysokość: 5 – 15 cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: Ø pierścień – występowanie: nie[1,5], tak[2] pierścień – kształt: w kształcie fałdy[2] pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø mleczko – występowanie: nie mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: nie gutacja – kolor: Ø |
| odżywianie i biotop: |
| sposób odżywiania: saprotrof podłoże: gleba (bogata w resztki organiczne, u podstawy ściętych pni lub na ziemi) terytorium: ogrody, łąki, lasy liściaste, lasy iglaste, lasy mieszane, nieużytki, zarośla, pola, parki, blisko nasypów kompostowych[3], przy drogach, miejsca wilgotne, trawniki gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| wielkość występowania: |
| występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: od kilku do kilkudziesięciu owocników kształt grupy: skupiona gromada, wiązka |
| zarodniki: |
| zarodniki – kształt: elipsoidalne, gładkie, z wyraźną porą rostkową zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 9(min 6,5)[2] – 10(max 12)[5] × 5(min 4)[2] – 6,5 μm wysyp zarodników – kolor: czarny |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: ciemniejsze, brązowawe łuseczki na powierzchni kapelusza zmywają się pod wpływem deszczu wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| hymenofor: Ø miąższ: Ø trzon: Ø |
| reakcje makrochemiczne: |
| KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
| wartości odżywcze: |
| wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| Jadalne są młode owocniki Czernidłaka pospolitego pod warunkiem nie spożywania alkoholu w okresie kilku dni przed i po spożyciu tych grzybów. [1] |
| Kapelusze dojrzałych owocników razem z blaszkami rozpływają się w czarną ciecz, maź. Jest to tzw. autoliza (samoczynny rozkład owocnika). [1] |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Czernidłak pospolity zawiera koprynę blokująca proces rozkładu alkoholu co powoduje zatrucia przy spożywaniu tego grzyba wraz z alkoholem. [1] |
| objawy zatrucia |
|---|
| Pierwsze oznaki zatrucia pojawiają się od kilku minut do 2 godzin, w postaci zaczerwienienia twarzy i szyi, następnie chory zaczyna odczuwać ciepło i wzrasta tętno. [1] Inne objawy: metaliczny smak w ustach, nudności, wymioty, pobudzenie, lęk, uczucie drętwienia rąk, rzadko: zaburzenia świadomości, drgawki. [3] |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Hospitalizacji wymagają tylko chorzy z nasilonymi objawami zatrucia. [3] |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| gatunek podobny: Czernidłak kołpakowaty |
| cechy odróżniające: kapelusz biały z odstającymi łuskami, brązowiejącymi z wiekiem |
| gatunek podobny: Czernidłak łysiejący |
| cechy odróżniające: rzadki gatunek występujący na martwym drewnie lub przy pniach drzew liściastych |
| gatunek podobny: Czernidłak pstry |
| cechy odróżniające: Ø |
| gatunek podobny: Czernidłak szorstkospory |
| cechy odróżniające: szorstkie zarodniki |
| gatunek podobny: Czernidłak szpiczasty |
| cechy odróżniające: bardziej wysmukły w kształcie, ciemniejszy, nakrapiany kapelusz |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Czernid%C5%82ak_pospolity
2 źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Coprinus_atramentarius.htm
3 źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=39
4 źródło: https://www.ekologia.pl/wiedza/grzyby/czernidlak-pospolity
5 źródło: https://www.jezioro.com.pl/przyroda/index/grzyby/view/grzyby/q/c/item/1807
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0