Czernidłak szarawy
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek koprofilny[1] | klasa: pieczarniaki rząd: pieczarkowce rodzina: kruchaweczkowate |
| charakterystyka: jadalny, sporadyczny, niepodlegający ochronie |
| nazwa polska: Czernidłak szarawy inne nazwy polskie: Czernidłak nawozowy, Czernidłak rościekliwy, Czernidłak rozciekliwy nazwy potoczne: Ø nazwa łacińska: Coprinopsis cinerea synonimy łacińskie: Agaricus cinereus (1774), Agaricus cinereus var. macrorhizus (1821), Agaricus macrorhizus (1801), Agaricus radians (1783), Agaricus stercorarius (1792), Coprinus delicatulus (1965), Coprinus fimetarius (2005), Coprinus fimetarius var. cinereus (1838), Coprinus fimetarius var. macrorhizus (1887), Coprinus macrorhizus (1922) nazwa angielska: Grey inkcap, Gray shag, Wooly cap |
| określenie nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1983 r. pierwsza klasyfikacja: Jacob Christian Schäffer, 1774 r. aktualna klasyfikacja: Redhead, Vilgalys i Moncalvo, 2001 r. |
| powszechność w kraju: sporadyczny trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: sugeruje się objęcie tego gatunku ochroną gatunkową historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: występuje w Europie i Ameryce Północnej |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: maj – październik |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: łagodny zapach ogólny: łagodny wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: umiarkowanie trudne cechy wyróżniające: Ø |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: kapelusz od dzwonkowatego (młode owocniki) do wypukłego, z nieco podniesionym wierzchołkiem (starsze owocniki), wysokość kapelusza 2,5 – 3,4 cm [1] część główna owocnika – kolor: od szarego do szaro-brązowego, wierzchołek jasnobrązowy [1] |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 2 – 4 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: nieregularny, promieniowo żłobkowany [1] brzeg – kolor: Ø brzeg – szerokość: Ø |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: Ø powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: Ø |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: blaszki nierówne, stłoczone, wąskie, rozpływające się [1] hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: od białego (młode owocniki) do szarawo-czarnego (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
| miąższ: |
| miąższ – kształt: bardzo cienki, delikatny miąższ – kolor: od białawego, szarawego (młode owocniki) do czarniawego (starsze owocniki) miąższ – zapach: łagodny[1] miąższ – siła zapachu: Ø miąższ – smak: łagodny[1] miąższ – siła smaku: Ø miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: zwężający się ku górze, u nasady bulwiasty ze zwężającą się niby-bulwką [1], zakrzywiony trzon – struktura: pusty trzon – powierzchnia: włóknista, delikatna trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: biały trzon – średnica: 0,5 – 0,8 cm trzon – wysokość: 5 – 10 cm integralność trzonu z częścią główną: Ø podstawa trzonu – kształt: Ø |
| osłona: |
| osłona – występowanie: Ø osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: zasnówka |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: tak resztki osłony – typ: łuski[1] resztki osłony – kształt: łuski luźno przylegające, łatwo usuwalne, pokrywające całą powierzchnię kapelusza, bardziej skupione wokół wierzchołka [1] resztki osłony – rozmieszczenie: Ø resztki osłony – trwałość: Ø resztki osłony – kolor: białawy resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: nie pierścień – kształt: Ø pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: Ø zmiana koloru miąższu: Ø zmiana koloru trzonu: Ø |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): Ø NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: Ø wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: saprotrof[1] |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: rośliny (resztki roślin, butwiejąca słoma lub siano, odpadki warzywne[2], wióra drzewne[3], liście[3]), odchody (obornik, łajno[3]) podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy, ogrody, leśne polany, pastwiska, pola, przy drogach, na pryzmach obornika zmieszanego ze słomą i nagrzewających się w wyniku fermentacji [1] siedlisko – właściwości: Ø forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: Ø długość życia: 2 tygodnie[6] okres występowania: Ø – Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – opis: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: czarny zarodniki – kształt: eliptyczny zarodniki – powierzchnia: Ø zarodniki – kolor: brązowo-czarne[2] zarodniki – wymiary: 10 – 11 × 6 – 7 μm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| Czernidłak szarawy jest grzybem jadalnym, ale musi być użyty natychmiast po zebraniu. [2,4,6] |
| Czernidłak szarawy jest łatwy do hodowli w laboratorium i z tego powodu został jednym z organizmów modelowych do przeprowadzania różnych prac badawczych. [1] |
| Wytwarza lakazę – enzym mający zdolność rozkładania związków fenolowych i aromatycznych amin. [1] |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| uwagi ogólne |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Czernidłak szarawy wykazuje działanie antybiotyczne [1,2] oraz antynowotworowe[5]. |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Ø nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: Ø |
[1] źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Czernid%C5%82ak_szarawy
[2] źródło: https://www.fichasmicologicas.com/?micos=1&alf=c&art=1471
[3] źródło: https://www.facesoffungi.org/coprinopsis-cinerea/
[4] źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Coprinopsis_cinerea
[5] źródło: https://healing-mushrooms.net/archives/coprinopsis-cinerea.html
[6] źródło: https://ultimate-mushroom.com/edible/114-coprinopsis-cinerea.html
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.1