Czubajnik czerwieniejący
| kategoria: grzyb | rodzina: pieczarkowate |
| nazwa polska: Czubajnik czerwieniejący inne nazwy polskie: Czubajka czerwieniejąca, Kumulatka obszarpana nazwy zwyczajowe: Ø nazwa łacińska: Chlorophyllum rhacodes synonimy łacińskie: Ø |
| określenie nazwy polskiej: Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 2021 r. [1] pierwsza klasyfikacja: Carlo Vittadini, 1835 r. aktualna klasyfikacja: Else Vellinga, 2002 r. |
| kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
| powszechność w kraju: pospolity ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| zasięg na świecie: występuje w Ameryce Północnej, Europie i Nowej Zelandii |
| sezon: grzyb jesienny okres występowania: czerwiec – listopad | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
| zastosowanie ogólne: NIEJADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny dobrej jakości (jadalny warunkowo) smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: jest to gatunek jadalny warunkowo (po próbie smakowej na małym kawałku i odczekaniu 24 godzin) |
| trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis główny: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od kulistego, tępo stożkowatego (młode owocniki) do wypukłego, parasolowatego (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: sucha, pokryta dużymi, grubymi, włóknistymi, okółkowo ustawionymi, wyraźnie odstającymi łuskami, centrum kapelusza gładkie owocnik – kolor: szarobrązowy lub brązowy, kapelusz pokryty brunatnymi, ciemniejszymi łuskami owocnik – średnica: 8 – 15(max 20)[3] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki gęste, brzuchate, niekiedy na blaszkach znajdują się krople cieczy (po wyschnięciu zmieniające barwę blaszek z białego na oliwkowozielony) hymenofor – nasada: blaszki wolne hymenofor – kolor: biały, blaszki z czerwonawym ostrzem (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: od delikatnego (w kapeluszu) do twardego, włóknistego (w trzonie) miąższ – kolor: białawy miąższ – zapach: brak miąższ – smak: łagodny, delikatny trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: prosty, cylindryczny, u podstawy rozszerzający się w kształt bulwy, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), łamliwy trzon – powierzchnia: prawie gładka, bez wzoru trzon – kolor: od białego (młode owocniki) do brązowawego (starsze owocniki) trzon – średnica: 1 – 1,5(max 3)[2] cm trzon – wysokość: 5 – 15(max 25)[3] cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: łątki, pierścień pierścień – występowanie: tak pierścień – kształt: gruby, szeroki, podwójny, wełnisty, frędzlowato postrzępiony, daje się przesuwać wzdłuż trzonu pierścień – kolor: biały pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: nie pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: nie mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: nie gutacja – kolor: Ø |
| odżywianie i biotop: |
| sposób odżywiania: saprotrof podłoże: gleba (kwaśna) terytorium: brzegi lasów, parki, polany śródleśne, lasy liściaste, lasy iglaste(najczęściej)[2], lasy mieszane, zarośla przy drogach gatunek sąsiadujący: Sosna, Świerk gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| wielkość występowania: |
| występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie(częściej) wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø |
| zarodniki: |
| zarodniki – kształt: gładkie, elipsoidalne zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 9 – 12 × 6 – 7 μm wysyp zarodników – kolor: biały |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| hymenofor: tak, czerwienieje miąższ: tak, na pomarańczowo-ochrowy, pomarańczowo-żółty, rdzawy, po czasie brązowawy trzon: tak, czerwienieje |
| reakcje makrochemiczne: |
| KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
| wartości odżywcze: |
| wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| Czubajnik czerwieniejący jest bardzo częśto określany jako jadalny, lub jadalny warunkowo, nieco mniej smaczny, mniej aromatyczny od często mylonej z tym gatunkiem – Czubajki kani. [1] |
| Część atlasów klasyfikuje ten gatunek jako jadalny, druga część jako niejadalny. Wszyscy przestrzegają aby nie spożywały go osoby o wrażliwym żołądku. Jedno ze źródeł podaje, że jedna na dwadzieścia pięć osób ma problemy żołądkowe po spożyciu tego gatunku. Zaleca się zrobić próbę smakową na małym kawałku i odczekać 24 godziny celem sprawdzenia czy nie mamy żadnych dolegliwości. |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska tego gatunku to Chlorophyllum rhacodes, gdzie rhacodes oznacza “kawałek materiału”. |
| odmiany i formy |
|---|
| – Czubajka czerwieniejąca odmiana ogrodowa |
| uwagi |
|---|
| U niektórych wrażliwych osób może powodować przejściowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe. [1] |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| To gatunek bardzo trudny w transporcie. |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – smażenie (w panierce) |
| Do spożycia nadaje się tylko kapelusz, ponieważ trzon jest bardzo łykowaty. |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| gatunek podobny: Czubajka kania |
| cechy odróżniające: niezmienny miąższ, zygzakowaty wzorek na trzonie, rzadsze i mniejsze łuski na kapeluszu, wyraźny słodkawo-aromatyczny zapach |
| gatunek podobny: Czubajka czerwieniejąca odmiana ogrodowa |
| cechy odróżniające: trująca, rośnie w ogrodach, przy kompostownikach, posiada bardzo dużą bulwę u nasady trzonu |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Czubajnik_czerwieniej%C4%85cy
2 źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Macrolepiota_rachodes.htm
3 źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=5721
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0