Dzieżka pomarańczowa

kategoria: grzyb
rodzina: Pyronemataceae

nazwa polska: Dzieżka pomarańczowa
inne nazwy polskie: Kustrzebka pomarańczowa
nazwa łacińska: Aleuria aurantia
inne nazwy łacińskie: Helvella coccinea (1790), Peziza aurantia (1800), Peziza aurantia (1887), Peziza coccinea (1778), Scodellina aurantia (1821)

autor nazwy polskiej: Maria Alicja Chmiel
pierwsza klasyfikacja: Christiaan Hendrik Persoon, 1800 r.
aktualna klasyfikacja: Karl Wilhelm Gottlieb Leopold Fuckel, 1870 r.

powszechność: częsty
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: jadalny
kategoria smaku: jadalny niskiej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: czerwiec – październik
okres maksymalny: maj – listopad

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: miseczkowaty owocnik – kształt: od kulistego (młode owocniki) do miskowatego, rozpostartego (starsze owocniki), powyginany, pofalowany brzeg (starsze owocniki), brzeg może być popękany (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: wewnętrzna – gładka, zewnętrzna – aksamitna owocnik – kolor: wewnętrzna powierzchnia – od żółtoczerwonego, pomarańczowego do cynobrązowoczerwonego, zewnętrzna powierzchnia – od białawego do bladożółtoochrowego owocnik – średnica: 2 – 10(12) cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: Ø hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: bardzo cienki, kruchy, wodnisty, woskowaty miąższ – kolor: białosiwy miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: słaby, przyjemny miąższ – smak: słaby pierścień: Ø pochwa: Ø mleczko: Ø gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba (gliniasta, piaszczysta) sposób odżywiania: saprotrof terytorium: lasy, zarośla, parki, cmentarze, łąki, ogrody, obrzeża lasów, drogi, pobocza, rowy, wypaleniska, miejsca nasłonecznione, wśród traw gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (bardzo rzadko pojedynczo) zarodniki – kształt: podłużnie eliptyczne, pokryte siateczkowatą ornamentacją zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 16 – 24 × 8 – 12 μm wysyp zarodników – kolor: biały

opis

owocnik – typ: miseczkowaty
owocnik – kształt: od kulistego (młode owocniki) do miskowatego, rozpostartego (starsze owocniki), powyginany, pofalowany brzeg (starsze owocniki), brzeg może być popękany (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: wewnętrzna – gładka, zewnętrzna – aksamitna
owocnik – kolor: wewnętrzna powierzchnia – od żółtoczerwonego, pomarańczowego do cynobrązowoczerwonego, zewnętrzna powierzchnia – od białawego do bladożółtoochrowego
owocnik – średnica: 2 – 10(12) cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: Ø
hymenofor – kształt: Ø
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: Ø
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: bardzo cienki, kruchy, wodnisty, woskowaty
miąższ – kolor: białosiwy
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: słaby, przyjemny
miąższ – smak: słaby
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: gleba (gliniasta, piaszczysta)
sposób odżywiania: saprotrof
terytorium: lasy, zarośla, parki, cmentarze, łąki, ogrody, obrzeża lasów, drogi, pobocza, rowy, wypaleniska, miejsca nasłonecznione, wśród traw
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (bardzo rzadko pojedynczo)

zarodniki – kształt: podłużnie eliptyczne, pokryte siateczkowatą ornamentacją
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 16 – 24 × 8 – 12 μm
wysyp zarodników – kolor: biały

ciekawostki
Powierzchnia zarodnikowa (rodzajna, płodna) to powierzchnia wewnętrzna tego owocnika.

etymologia
Ø

uwagi
Według nielicznych źródeł – gatunek ten może powodować mdłości. Dlatego mimo jadalności surowych owocników to zaleca się ich wcześniejsze sparzenie.

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
– suszenie – marynowanie – jako ozdoba potraw – jako grzyb domieszkowy – jako dodatek do zup, sałatek (po sparzeniu)

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Czarka austriacka	kolor szkarłatnoczerwony, występuje tylko wiosną, występuje na drewnie
Czarka szkarłatna	kolor szkarłatnoczerwony, występuje tylko wiosną, występuje na drewnie, rzadka
Czarnorzęska szczecinkowata	owocniki mniejsze,
Dzieżka trzoneczkowata	posiada niewielki trzonek
Garstnica wypaleniskowa	dużo mniejsze owocniki, bladsza barwa, krótki trzon
Kielonka błyszcząca	szarawy za młodu, występuje wiosną, owocniki mniejsze
Kielonka błyszcząca	owocniki krążkowate lub poduszeczkowate
Poduszeczka pomarańczowa	rośnie na wypaleniskach, wśród mchów, owocniki krążkowate
Uchówka ośla	uchowaty kształt, bledszy kolor owocnika, asymetryczny

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia