Galaretek kolczasty
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek nadrzewny | klasa: pieczarniaki rząd: uszakowce rodzina: incertae sedis |
| charakterystyka: jadalny, pospolity, niepodlegający ochronie |
| nazwa polska: Galaretek kolczasty inne nazwy polskie: Galaretówka kolczasta, Kolczak galaretowaty, Szczękacz galaretowaty nazwy potoczne: Ø nazwa łacińska: Pseudohydnum gelatinosum synonimy łacińskie: Exidia gelatinosa (1867), Hydnogloea gelatinosa (1873), Hydnum gelatinosum (1772), Steccherinum gelatinosum (1821), Tremellodon gelatinosum (1874) nazwa angielska: False hedgehog mushroom, Jelly tooth, Jelly tongue, Jelly hedgehog, Jelly false tooth, Toothed jelly fungus |
| określenie nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1968 r. pierwsza klasyfikacja: Giovanni Antonio Scopoli, 1772 r. aktualna klasyfikacja: Petter Adolf Karsten, 1868 r. |
| powszechność w kraju: pospolity trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: Ø historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: występuje na wszystkich kontynentach (oraz wielu wyspach) poza Antarktydą i Afryką |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: lipiec – listopad |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: jadalny kategoria smaku: jadalny niskiej jakości smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: bardzo łatwe cechy wyróżniające: galaretowaty miąższ, białawe miękkie kolce u spodu, martwe drewno iglaste jako podłoże |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy kolczasty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: językowaty, jajowaty, łopatkowaty, muszlowaty, wachlarzowaty, szpatułkowaty, kapelusz osadzony na krótkim trzonie, grubość kapelusza to 0,5 – 2 cm część główna owocnika – kolor: od białego, przez różowy po brązowy, dymny, niekiedy z odcieniem fioletowo-brązowym lub ciemno-brązowym |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 1 – 8(max 10) cm owocnik – wysokość: Ø – 12 cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: falisty, kędzierzawy, cienki brzeg – kolor: kolor powierzchni |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: górna powierzchnia delikatnie aksamitna, ziarnista lub brodawkowata, zamszowo-owłosiona, delikatnie śluzowata w dni wilgotne, niekiedy pomarszczona powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: Ø |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: kolczasty hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: kolce dość gęste, miękkie, szpiczaste, regularnie rozstawione hymenofor – nasada: kolce zbiegające po trzonie hymenofor – kolor: białawy hymenofor – wysokość: 1 – 3(max 4) mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
| miąższ: |
| miąższ – kształt: galaretowaty, wodnisty, sprężysty, elastyczny, żelatynowaty, gruby miąższ – kolor: nieco przeźroczysty, od mlecznego, białawego (młode owocniki) do szarego (starsze owocniki) miąższ – zapach: brak miąższ – siła zapachu: brak lub słaby miąższ – smak: przyjemny lub mdły, nieco rybny, delikatnie żywiczny, brak, łagodny miąższ – siła smaku: niewyrazisty miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: tak trzon – typ: ekscentryczny trzon – kształt: od cylindrycznego do spłaszczonego, lekko pofałdowany, zwężający się ku dołowi trzon – struktura: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: białawy trzon – średnica: 0,8 – 3 cm trzon – wysokość: 1 – 5(max 6) cm integralność trzonu z częścią główną: tworzy całość z owocnikiem podstawa trzonu – kształt: Ø |
| osłona: |
| osłona – występowanie: Ø osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: Ø |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: Ø resztki osłony – typ: Ø resztki osłony – kształt: Ø resztki osłony – rozmieszczenie: Ø resztki osłony – trwałość: Ø resztki osłony – kolor: Ø resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: Ø zmiana koloru miąższu: niezmienny zmiana koloru trzonu: Ø |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): Ø NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: od kilku do kilkunastu owocników kształt grupy: zwarta, dachówkowato, jeden nad drugim, niekiedy pozrastane ze sobą |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: saprotrof |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: drewno (obumarłe, wilgotne pnie i pniaki drzew iglastych, rzadziej liściastych) podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy iglaste, lasy mieszane, miejsca wilgotne i cieniste, częściej na terenach górskich siedlisko – właściwości: miejsca wilgotne, zacienione forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Sosna, Jodła, Świerk(najczęściej), Choina kanadyjska gatunek tworzący symbiozę: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: Ø długość życia: Ø okres występowania: Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – kształt: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: od bezbarwnego do białego zarodniki – kształt: prawie kuliste, gładkie zarodniki – powierzchnia: gładka zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 3,5 – 6,5(max 7) × 5 – 8,5 μm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| Główne zadanie kolców na spodzie owocnika to większa powierzchnia produkująca zarodniki. |
| Odradza się suszenie tego grzyba – zawiera tak dużo wody, że po wysuszeniu zostaje tylko cienki płatek. |
| To gatunek, którego określa się jako drżącego po dotknięciu, a to ze względu na jego galaretowatą budowę. |
| To gatunek zawierający tak duże ilości wody, że nawet w dni suche owocniki mają się nie najgorzej i ciągle produkują zarodniki. Gatunek ten potrafi przetrwać najbardziej suche dni, kurcząc się wtedy to niewielkich rozmiarów, by ponownie odżyć gdy tylko nadejdą dni wilgotne. |
| Galaretek kolczasty porasta drewno iglaste pniaki od strony północnej. |
| Krajem pochodzenia tego gatunku jest Australia. |
| Gatunek ten można spotkać tak naprawdę przez cały rok, w dni mroźne będą to zamarznięte owocniki, niczym baryłki lodu. |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska tego grzyba to Pseudohydnum gelatinosum – gdzie gelatinosum oznacza “śliski”. |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| uwagi ogólne |
|---|
| Niektórzy jedzą Galaretka kolczastego na surowo, skropionego tylko sokiem z cytryny, uważając, że smakuje jak ostryga. Odradza się jednak spożywanie tego (jak ja innych gatunków) na surowo ze względu na pasożyty (np. bąblowca wielojamowego). |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Galaretek kolczasty wykazuje właściwości antynowotworowe.[1,2] |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – marynowanie – jako dodatek do sałatek – jako dekoracja potraw |
| Grzyb ten należy tylko sparzyć – nigdy nie poddajemy go dłuższej obróbce termicznej. |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Galaretek kolczasty powoduje białą zgniliznę drewna. |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Pierwoząb krótkokolczasty nazwa łacińska: Protodontia subgelatinosa zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: łasko rozpostarty owocnik, na drewnie liściastym |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Pierwoząb świerkowy nazwa łacińska: Protodontia piceicola zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: łasko rozpostarty owocnik, notowany tylko w Puszczy Białowieskiej |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Pierwoząb świerkowy nazwa łacińska: Protodontia wiązkowy zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: owocniki złożone z pęczków białawych kolców |
[1] źródło: https://ultimate-mushroom.com/edible/122-pseudohydnum-gelatinosum.html
[2] źródło: https://healing-mushrooms.net/archives/pseudohydnum-gelatinosum.html
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.0