Gąsówka fioletowawa

kategoria: grzyb
rodzina: incertae sedis

nazwa polska: Gąsówka fioletowawa
inne nazwy polskie: Bedłka fioletowa, Bedłka naga, Członka naga, Członka psia, Gąska dzika, Gąska fioletowa, Gąska naga, Gąska naga, Gąska psia, Gąsówka fioletowa, Gąsówka naga, Rycerzyk fioletowy, Słonka
nazwa łacińska: Lepista nuda
inne nazwy łacińskie: Agaricus bicolor, Agaricus bulbosus, Agaricus nudus, Clitocybe nuda, Cortinarius bicolor, Cortinarius nudus, Gyrophila nuda, Rhodopaxillus nudus, Tricholoma nudum

autor nazwy polskiej: Władysław Wojewoda, 2003 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1790 r.
aktualna klasyfikacja: Mordecai Cubitt Cooke, 1871 r.

powszechność: częsty
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: trujący
kategoria smaku: jadalny dobrej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: maj – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: tak, domowe uprawy na kompoście pieczarkowym

opis
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od wypukłego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), brzeg podwinięty owocnik – powierzchnia: naga, gładka, jedwabista owocnik – kolor: od jaskrawofioletowego (młode owocniki) do czerwonobrązowego i ochrowego (starsze owocniki), środek kapelusza nieco ciemniejszy, brązowy owocnik – średnica: 5 – 15 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki gęste, cienkie hymenofor – nasada: wycięte z ząbkiem lub przyrośnięte hymenofor – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do brązowoochrowego (starsze owocniki) hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: 6 – 10 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, u nasady przeważnie maczugowato, od pełnego (młode owocniki) do niekiedy strefowato pustego (starsze owocniki) trzon – powierzchnia: delikatnie włókienkowato-kosmkowata trzon – kolor: od jaskrawofioletowego (młode owocniki) do szarofioletowego (starsze owocniki) trzon – średnica: 1 – 2(3) cm trzon – wysokość: 5 – 10(12) cm miąższ – kształt: mięsisty, od twardego (młode owocniki) do miękkiego (starsze owocniki), dolna część silnie przyrośnięta do podłoża miąższ – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do kremowego (starsze owocniki) miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: korzenny, rzodkiewkowy, niekiedy brak miąższ – smak: przyjemny, słodkawy pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: brak higrofaniczność: tak, słabo higrofaniczny podłoże: gleba sposób odżywiania: saprotrof terytorium: lasy liściaste, lasy iglaste, ogrody, parki, łąki gatunek organizmu sąsiadującego: Buk, Świerk, Dąb gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (najczęściej w grupie) zarodniki – kształt: szeroko elipsoidalne zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 6 – 8(9) × 4 – 5,5 μm wysyp zarodników – kolor: białawy, z różowawym odcieniem

opis

owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od wypukłego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), brzeg podwinięty
owocnik – powierzchnia: naga, gładka, jedwabista
owocnik – kolor: od jaskrawofioletowego (młode owocniki) do czerwonobrązowego i ochrowego (starsze owocniki), środek kapelusza nieco ciemniejszy, brązowy
owocnik – średnica: 5 – 15 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty
hymenofor – kształt: blaszki gęste, cienkie
hymenofor – nasada: wycięte z ząbkiem lub przyrośnięte
hymenofor – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do brązowoochrowego (starsze owocniki)
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 6 – 10 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: cylindryczny, u nasady przeważnie maczugowato, od pełnego (młode owocniki) do niekiedy strefowato pustego (starsze owocniki)
trzon – powierzchnia: delikatnie włókienkowato-kosmkowata
trzon – kolor: od jaskrawofioletowego (młode owocniki) do szarofioletowego (starsze owocniki)
trzon – średnica: 1 – 2(3) cm
trzon – wysokość: 5 – 10(12) cm
miąższ – kształt: mięsisty, od twardego (młode owocniki) do miękkiego (starsze owocniki), dolna część silnie przyrośnięta do podłoża
miąższ – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do kremowego (starsze owocniki)
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: korzenny, rzodkiewkowy, niekiedy brak
miąższ – smak: przyjemny, słodkawy
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: brak
higrofaniczność: tak, słabo higrofaniczny

podłoże: gleba
sposób odżywiania: saprotrof
terytorium: lasy liściaste, lasy iglaste, ogrody, parki, łąki
gatunek organizmu sąsiadującego: Buk, Świerk, Dąb
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (najczęściej w grupie)

zarodniki – kształt: szeroko elipsoidalne
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 6 – 8(9) × 4 – 5,5 μm
wysyp zarodników – kolor: białawy, z różowawym odcieniem

ciekawostki
Gąsówka fioletowawa rzadko robaczywieje.
Gatunek ten często tworzy tzw. czarcie kręgi.

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Lepista nuda, gdzie Lepista oznacza “dzbanek lub kielich do wina” a nuda oznacza “nagi”.

uwagi
Gąsówka fioletowawa może wywoływać reakcje alergiczne.

właściwości lecznicze
Gąsówka fioletowawa zawiera związki antybiotyczne o właściwościach bakteriobójczych.
Naukowo niepotwierdzone ale przekazywane informacje o właściwościach obniżających poziom cukru we krwi oraz obniżających zbyt wysokie ciśnienie krwi.

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
– marynowanie – gotowanie – smażenie

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Gąsówka brudnofioletowa	mniejsze owocniki
Gąsówka dwubarwna	Ø
Zasłonak wonny	żółtawy miąższ, rdzawobrunatna zasnówka, nieprzyjemny zapach
Zasłonak fioletowy	dużo intensywniejszy kolor, powierzchnia kosmkowata

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia