Gmatwek dębowy

kategoria: grzyb
rodzina: pniarkowate
nazwa polska: Gmatwek dębowy
inne nazwy polskie: Huba dębowa, Gmatwak dębowy, Siatkowiec dębowy
nazwa łacińska: Daedalea quercina
inne nazwy łacińskie: Agarico-suber daedaleum (1793), Agaricus antiquus (1787), Agaricus labyrinthiformis (1788), Agaricus labyrinthiformis (1789), Agaricus quercinus (1753), Antrodia hexagonoides (1879), Daedalea inzengae (1861), Daedalea nigricans (1801), Daedalea quercina (1953), Daedaleites quercinus (1892), Hexagonia minor (1916), Lenzites quercina (1888), Merulius quercinus (1794), Striglia inzengae (1891), Striglia quercina (1891), Trametes hexagonoides (1872), Trametes quercina (1939)
autor nazwy polskiej: Feliks Berdau, 1876 r.
pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r.
aktualna klasyfikacja: Christiaan Hendrik Persoon, 1801 r.
powszechność: pospolity
ochrona prawna: 
brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: 
Ø
handel: Ø
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: 
Ø
kategoria smaku: 
Ø
wyjątki zastosowania: 
Ø
okres występowania: styczeń – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø
gatunek wieloletni: tak (do 10 lat)
uprawa: Ø
opis
owocnik – typ: hubiasty polyporoidalny
owocnik – kształt: różnorodny, półkolisty, półeczkowaty, czasami poduszeczkowaty, rozpostarto-odgięty lub nieregularny, do podłoża przyrasta bokiem, brzeg dość ostry
owocnik – powierzchnia: naga (lub nieznacznie omszona), pofałdowana, bruzdowana, nierówna, chropowata i zazwyczaj niestrefowana (jedynie przy brzegu występuje nieznaczne strefowanie)
owocnik – kolor: jasnobrązowawy, kolor drewna
owocnik – średnica: 5 – 25(30) cm
owocnik – wysokość: 2 – 6(8) cm
hymenofor – typ: blaszkowaty (labiryntowaty, nieregularnie rurkowaty)
hymenofor – kształt: blaszki labiryntowate, niewarstwowane, elastyczne, grube, hymenofor najczęściej jednowarstwowy, otwory porowe o szerokości 1 – 4 mm
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: kremowobrązowy
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 8 – 30 mm
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: korkowaty, elastyczny, grubość 3 – 5 mm
miąższ – kolor: od kremowego do brązowego
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: słaby, grzybowy
miąższ – smak: cierpki
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (martwe i niekiedy żywe drewno drzew liściastych, pniaki, drewno budowlane, słupy, mosty)
sposób odżywiania: saprotrof[1], pasożyt[2]
terytorium: lasy liściaste, parki
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Dąb (najczęściej), Grab, Buk, Robinia[2], Kasztanowiec[2] (rzadko)
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: Ø

zarodniki – kształt: cylindryczne, gładkie
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 5 – 6(7,5) × 2 – 3,5 μm
wysyp zarodników – kolor: biały
ciekawostki
Gmatwek dębowy po wysuszeniu staje się bardzo lekki.[1]
etymologia
Nazwa rodzajowa Daedalea pochodzi od Dedala z mitologii greckiej i związana jest z tym, że grzyb ten tworzy labiryntowate blaszki, na kształt mitycznego labiryntu, w którym błądził Dedal. Nazwa gatunkowa quercina pochodzi od łacińskiej nazwy dębu Quercus. [1]
uwagi
Dla budowlańców to szkodliwy grzyb szybko niszczący drewno konstrukcyjne. Sposób na ten gatunek to używanie drewna bardzo dobrze wysuszonego i zabezpieczonego preparatami antygrzybowymi.
właściwości lecznicze
W badaniach naukowych potwierdzono jego własności lecznicze. Zawiera antyoksydacyjny związek chemiczny kwercinol wykazujący szerokie działanie przeciwzapalne. [1]
toksyny
Ø
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Grzyb ten wywołuje brunatną zgniliznę drewna. Atakuje bardziej biel, niż twardziel drewna.
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
wartości odżywcze
Ø
zastosowanie kulinarne
Ø
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
bibliografia
Na Polesiu palono gmatwka dębowego „w czasie komarowego sezonu” wewnątrz mieszkań w skorupie lub wprost na podłodze jako środek przeciw komarom.
Kultura Ludowa Słowian, K. Moszyński, [1]
gatunek podobny
cechy odróżniające
Gmatwica chropowata
wytwarza cienki, strefowany owocnik o bardzo ostrym brzegu, rośnie najczęściej na brzozie i wierzbie, hymenofor bardzo zmienny, uciśnięty czerwienieje

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Gmatwek_d%C4%99bowy
2 źródło: https://www.medianauka.pl/gmatwek-debowy

przypisy i bibliografia

Prawa autorskie.