Guzoczyrka dębowa

kategoria: grzyb
rodzina: szczeciniakowate

nazwa polska: Guzoczyrka dębowa
inne nazwy polskie: Czyreń dębowy, Huba dębowa
nazwa łacińska: Fomitiporia robusta
inne nazwy łacińskie: Agaricus aestriplex 1932, Fomes abramsianus 1915, Fomes bakeri 1912, Fomes calkinsii 1905, Fomes crustosus 1905, Fomes haematoxyli 1905, Fomes igniarius 1922, Fomes rhaponticus 1913, Fomes roburneus 1877, Fomes robustus 1889, Fomes squarrosus 1914, Fomes texanus 1912, Fomes tuberosus 1925, Fomes ungulatus 1916, Fomes yasudai 1915, Fomitiporia bakeri 2011, Fomitiporia calkinsii 2011, Fomitiporia robusta 1984, Fomitiporia texana 1986, Ochroporus robustus 1933, Phellinus aestriplex 1934, Phellinus bakeri 1913, Phellinus robustus 1925, Phellinus texanus 1913, Placodes roburneus 1886, Polyporus aestriplex 1931, Polyporus buxi 1894, Polyporus roburneus 1838, Polyporus robustus 1936, Pyropolyporus abramsianus 1915, Pyropolyporus bakeri 1908, Pyropolyporus calkinsii 1903, Pyropolyporus crustosus 1903, Pyropolyporus haematoxyli 1903, Pyropolyporus texanus 1908, Scindalma roburneus 1898, Scindalma robustum 1898, Ungularia tuberosa 1916, Ungulina roburnea 1900

autor nazwy polskiej: Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego, 2021 r.
pierwsza klasyfikacja: Petter Adolf Karsten, 1889 r.
aktualna klasyfikacja: Fiasson oraz Tuomo Niemelä, 1984 r.

powszechność: częsty
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: styczeń – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: tak (maksymalnie 20 lat)
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: półkulisty, kopytkowaty lub guzowaty, do podłoża przyrasta bokiem, brzeg tępy, szeroki, zaokrąglony, nieco falisty ^[1] owocnik – powierzchnia: powierzchnia górna -nierówna, czasami wyraźnie pagórkowata, zazwyczaj popękana i szeroko, koncentrycznie strefowana, od delikatnie aksamitnej lub filcowatej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki) ^[1], popękana (tylko starsze owocniki) owocnik – kolor: powierzchnia górna – od żółtordzawego (młode owocniki) do ciemnordzawego, oliwkowego, szarobrązowego, czarniawego (starsze owocniki), brzeg jaśniejszy, żółtordzawy ^[1], powierzchnia niekiedy pokryta glonami lub mchami co nadaje jej zielonawy odcień owocnik – średnica: 5 – 30(60) cm owocnik – wysokość: 5 – 20 cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: rurki tworzą wiele warstw, wyraźnie oddzielonych cienkimi warstwami tramy, pory okrągłe, bardzo drobne, o średnicy 0,15 – 0,25 mm, na 1 mm mieści się ich 5 – 9, pory często omszone ^[1] hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: od brązowego (młode owocniki) do szarobrązowego (starsze owocniki), pory – od żółtobrązowego (młode owocniki) do ciemnobrązowego lub jasnocynamonowego (starsze owocniki) hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: 2 – 7 mm trzon – typ: brak trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: bardzo twardy, zdrewniały, słabo strefowany, grubość 5 – 10 cm, bardzo włóknisty miąższ – kolor: od żółto-rdzawego (młode owocniki) do rdzawocynamonowego (starsze owocniki), jedwabisty połysk ^[1], pod wpływem KOH szybko czernieje miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: słaby, grzybowy miąższ – smak: niewyraźny, łagodny lub kwaskowaty pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (pnie i grubsze konary żywych drzew, oraz w krótkim czasie po ich obumarciu) ^[1] sposób odżywiania: pasożyt, saprotrof terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, park, często w pobliżu zbiorników wodnych gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Dąb szypułkowy (najczęściej), Buk, Głóg, Robinia, Dąb czerwony^[2], Kasztan, Orzech laskowy, Klon, Akacja, Wierzba, Osika gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Dąb szypułkowy (najczęściej), Buk, Głóg, Robinia, Dąb czerwony^[2], Kasztan, Orzech laskowy, Klon, Akacja, Wierzba, Osika występowanie: pojedynczo lub w grupie (sąsiadujące owocniki czasami zrastają się z sobą) zarodniki – kształt: od kulistego do szerokojajowatego lub łezkowatego, o nieco zaostrzonej podstawie, gładkie, grubościenne zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 6,5 – 7,5 × 6 – 7 μm wysyp zarodników – kolor: biały, słomkowy

opis

owocnik – typ: Ø
owocnik – kształt: półkulisty, kopytkowaty lub guzowaty, do podłoża przyrasta bokiem, brzeg tępy, szeroki, zaokrąglony, nieco falisty ^[1]
owocnik – powierzchnia: powierzchnia górna -nierówna, czasami wyraźnie pagórkowata, zazwyczaj popękana i szeroko, koncentrycznie strefowana, od delikatnie aksamitnej lub filcowatej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki) ^[1], popękana (tylko starsze owocniki)
owocnik – kolor: powierzchnia górna – od żółtordzawego (młode owocniki) do ciemnordzawego, oliwkowego, szarobrązowego, czarniawego (starsze owocniki), brzeg jaśniejszy, żółtordzawy ^[1], powierzchnia niekiedy pokryta glonami lub mchami co nadaje jej zielonawy odcień
owocnik – średnica: 5 – 30(60) cm
owocnik – wysokość: 5 – 20 cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: rurki tworzą wiele warstw, wyraźnie oddzielonych cienkimi warstwami tramy, pory okrągłe, bardzo drobne, o średnicy 0,15 – 0,25 mm, na 1 mm mieści się ich 5 – 9, pory często omszone ^[1]
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: od brązowego (młode owocniki) do szarobrązowego (starsze owocniki), pory – od żółtobrązowego (młode owocniki) do ciemnobrązowego lub jasnocynamonowego (starsze owocniki)
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: 2 – 7 mm
trzon – typ: brak
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: bardzo twardy, zdrewniały, słabo strefowany, grubość 5 – 10 cm, bardzo włóknisty
miąższ – kolor: od żółto-rdzawego (młode owocniki) do rdzawocynamonowego (starsze owocniki), jedwabisty połysk ^[1], pod wpływem KOH szybko czernieje
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: słaby, grzybowy
miąższ – smak: niewyraźny, łagodny lub kwaskowaty
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (pnie i grubsze konary żywych drzew, oraz w krótkim czasie po ich obumarciu) ^[1]
sposób odżywiania: pasożyt, saprotrof
terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, park, często w pobliżu zbiorników wodnych
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Dąb szypułkowy (najczęściej), Buk, Głóg, Robinia, Dąb czerwony^[2], Kasztan, Orzech laskowy, Klon, Akacja, Wierzba, Osika
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Dąb szypułkowy (najczęściej), Buk, Głóg, Robinia, Dąb czerwony^[2], Kasztan, Orzech laskowy, Klon, Akacja, Wierzba, Osika
występowanie: pojedynczo lub w grupie (sąsiadujące owocniki czasami zrastają się z sobą)

zarodniki – kształt: od kulistego do szerokojajowatego lub łezkowatego, o nieco zaostrzonej podstawie, gładkie, grubościenne
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 6,5 – 7,5 × 6 – 7 μm
wysyp zarodników – kolor: biały, słomkowy

ciekawostki
Wieloletnie owocniki Guzoczyrki dębowej mogą osiągnąć wiek od 15 do 20 lat.
Na żywych drzewach owocniki tego grzyba rosną wysoko zwykle na wysokości kilku metrów. Głównie na starych drzewach, a dokładniej to na ich pniach, rzadziej na gałęziach.
Grzyb ten do drzew wnika przez rany, najczęściej mechaniczne.
Guzoczyrka dębowa atakuje najczęściej dęby, dużo rzadziej klony czy buki. W innych krajach notowany na innych drzewach (sekcja: gatunek organizmu będącego podłożem/żywicielem). U nas to gatunek dosyć częsty ale są kraje jak Finlandia i nie tylko gdzie to bardzo rzadki grzyb.

etymologia
Ø

uwagi
Ø

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Guzoczyrka dębowa powoduje intensywną białą zgniliznę drewna.^[1] Powolny rozkład, przy zaawansowanym rozkładzie może spowodować złamanie zasiedlonej części drzewa. Ze względu na powolne oddziaływanie grzyba, drzewo często jest w stanie skompensować osłabienie dodatkowym przyrostem na grubość. ^[2]

zwalczanie chorób grzybowych
Ochrona polega na unikaniu zranień drzew podczas prac leśnych oraz usuwaniu porażonych drzew. ^[1]

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Czyrenica porzeczkowa	rośnie na Porzeczkach
Czyreń brązowożółty	rośnie na Winoroślach, Świerkach
Czyreń bukowy	rośnie na Bukach
Czyreń jodłowy	rośnie na Jodłach
Czyreń ogniowy	ciemniejszy kolor miąższu
Czyreń osikowy	rośnie tylko na Topoli osice
Guzoczyrka rozpostarta	rośnie na Wierzbach, Orzechach laskowych
Czyreń sosnowy	rośnie na Sosnach
Czyreń śliwowy	rośnie głównie na Śliwach, rzadziej Jabłoniach, Gruszach
Phellinus erectus	Ø

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Guzoczyrka_d%C4%99bowa
²źródło: Grzyby nadrzewne, Przewodnik dla inspektorów drzew, 2019 r.

przypisy i bibliografia