Koźlarz babka

kategoria: grzyb
rodzina: borowikowate

nazwa polska: Koźlarz babka
inne nazwy polskie: Babka, Babka, Brzeźak, Brzozak, Brzozowik, Czarny koźlarz, Grzyb brzozowy, Grzyb chropawy, Grzyb koźlarz, Grzyb szorstkotrzonowy, Huba podbrzeźniak, Kozaczek, Kozak właściwy, Kozak, Koźlak, Koźlarek, Koźlarz różowiejący, Koźlarz, Podbrzeźniak
nazwa łacińska: Leccinum scabrum
inne nazwy łacińskie: Boletus avellaneus 1970, Boletus roseofractus 1989, Boletus roseofractus 1980, Boletus scaber 1783, Ceriomyces scaber 1909, Gyroporus scaber 1886, Krombholzia scabra 1881, Krombholziella avellanea 1985, Krombholziella avellanea 1986, Krombholziella avellanea 1986, Krombholziella roseofracta 1982, Krombholziella scabra 1937, Krombholziella subcinnamomea 1985, Leccinum avellaneum 1979, Leccinum oxydabile 1947, Leccinum rigidipes 1988, Leccinum roseofractum 1968, Leccinum scabrum 2005, Leccinum scabrum 1821, Leccinum subcinnamomeum 1974, Trachypus scaber 1939

autor nazwy polskiej: Alina Skirgiełło, 1960 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1783 r.
aktualna klasyfikacja: Samuel Frederick Gray, 1821 r.

powszechność: powszechny
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: dopuszczony

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: jadalny dobrej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: maj – listopad
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do poduszkowatego (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: sucha, jedwabista, gładka, w dni wilgotne śliska, skórka nie oddziela się od miąższu owocnik – kolor: kapelusz – od jasnoorzechowego po ciemnobrązowy owocnik – średnica: 3 – 14(20) cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: pory niemal okrągłe i drobne, rurki łatwo oddzielają się od miąższu hymenofor – nasada: głęboko wcięte przy trzonie hymenofor – kolor: od białego do szarego hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie hymenofor – wysokość: 10 – 25 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, pełny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza, czasami maczugowaty, często wygięty trzon – powierzchnia: pokryta ciemnymi, podłużnymi kosmkami i bruzdami trzon – kolor: od biały do jasnożółtego, u podstawy przybiera zielony odcień trzon – średnica: 1 – (2,5)3,5 cm trzon – wysokość: 8 – 20 cm miąższ – kształt: od twardego, jędrnego (młode owocniki) do miękkiego, wodnistego (starsze owocniki) miąższ – kolor: białawy miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie (tylko przybiera na chwilę barwę niebieskawą po czym wraca barwa pierwotna) miąższ – zapach: przyjemny, słabo grzybowy miąższ – smak: łagodny, przyjemny pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba sposób odżywiania: symbiont terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, lasy iglaste (rzadziej), parki, ogrody gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Brzoza brodawkowata, Brzoza omszona gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie) zarodniki – kształt: gładkie, wrzecionowate zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 14 – 20 × 4,5 – 6,5 μm wysyp zarodników – kolor: jasnożółtobrązowawy do oliwkowobrązowawego

opis

owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do poduszkowatego (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: sucha, jedwabista, gładka, w dni wilgotne śliska, skórka nie oddziela się od miąższu
owocnik – kolor: kapelusz – od jasnoorzechowego po ciemnobrązowy
owocnik – średnica: 3 – 14(20) cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: pory niemal okrągłe i drobne, rurki łatwo oddzielają się od miąższu
hymenofor – nasada: głęboko wcięte przy trzonie
hymenofor – kolor: od białego do szarego
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie
hymenofor – wysokość: 10 – 25 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: cylindryczny, pełny, smukły, zwężający się w kierunku kapelusza, czasami maczugowaty, często wygięty
trzon – powierzchnia: pokryta ciemnymi, podłużnymi kosmkami i bruzdami
trzon – kolor: od biały do jasnożółtego, u podstawy przybiera zielony odcień
trzon – średnica: 1 – (2,5)3,5 cm
trzon – wysokość: 8 – 20 cm
miąższ – kształt: od twardego, jędrnego (młode owocniki) do miękkiego, wodnistego (starsze owocniki)
miąższ – kolor: białawy
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie (tylko przybiera na chwilę barwę niebieskawą po czym wraca barwa pierwotna)
miąższ – zapach: przyjemny, słabo grzybowy
miąższ – smak: łagodny, przyjemny
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: gleba
sposób odżywiania: symbiont
terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, lasy iglaste (rzadziej), parki, ogrody
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Brzoza brodawkowata, Brzoza omszona
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie)

zarodniki – kształt: gładkie, wrzecionowate
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 14 – 20 × 4,5 – 6,5 μm
wysyp zarodników – kolor: jasnożółtobrązowawy do oliwkowobrązowawego

ciekawostki
Ø

etymologia
Ø

uwagi
Najsmaczniejsze są owocniki młode i kapelusze. Uważa się, że trzon Koźlarza jest niejadalny lub niechętnie jadany (najprawdopodobniej dlatego, że trzon dorosłych owocników jest twardy, zdrewniały i łykowaty).
Przy przetwarzaniu miąższ przybiera ciemną, wręcz czarną barwę i jest to naturalne.

właściwości lecznicze
Koźlarze babka działają na organizm alkalizująco – zapobiegają jego zakwaszeniu.

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
– aminokwasy egzogenne – minerały: cynk, fosfor, miedź, żelazo, chrom – witaminy: B2, B3, D – białko 100 gramów młodych Koźlarzy pokrywa 20% dziennego zapotrzebowania na niacynę i podobną ilość zalecanego dziennego spożycia witaminy B2 i B3

zastosowanie kulinarne
– smażenie – gotowanie – duszenie – suszenie – marynowanie

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Goryczak żółciowy	gorzki smak
Koźlarz białawy	białe ubarwienie
Koźlarz czarny	Ø
Koźlarz grabowy	występuje tylko pod grabami, miąższ po uszkodzeniu barwi się na kolor od brudnoróżowego do czarniawego
Koźlarz topolowy	Ø

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia