Krowiak podwinięty
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek naziemny | klasa: pieczarniaki rząd: borowikowce rodzina: krowiakowate |
| nazwa polska: Krowiak podwinięty inne nazwy polskie: Bydlęca gęba, Gwożdziak podwinięty, Krowia gęba, Świnka pospolita nazwy potoczne: Krowiak, Krówka, Olchówka, Olszówka, Pieczeń, Podolszówka, Tłuszcz, Tłustocha nazwa łacińska: Paxillus involutus synonimy łacińskie: Agaricus adscendibus (1788), Agaricus contiguus (1785), Agaricus contiguus (1809), Agaricus involutus (1786), Omphalia involuta (1821), Paxillus involutus (), Rhymovis involuta (1844) nazwa angielska: Brown Rollrim |
| określenie nazwy polskiej: Alina Skirgiełło, 1960 r. pierwsza klasyfikacja: August Johann Georg Karl Batsch, 1786 r. aktualna klasyfikacja: Ø |
| powszechność w kraju: pospolity trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: Ø historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: Ø |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: czerwiec – grudzień |
| zastosowanie ogólne: TRUJĄCY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: kapelusz od łukowatego z wyraźnie podwiniętym brzegiem (młode owocniki) do płaskiego lub nieco wklęsłego, ale nadal z podwiniętym brzegiem (starsze owocniki), czasem z garbkiem (młode owocniki) część główna owocnika – kolor: żółtobrązowy, oliwkowy, ochrowo-brązowy, czerwonobrązowy |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 5 – 20 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: Ø brzeg – kolor: Ø brzeg – szerokość: Ø |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: od delikatnie pilśniowatej, aksamitnej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki), sucha, błyszcząca w dni suche i śliska w dni wilgotne powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: Ø |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: blaszki cienkie, gęste, pofałdowane (młode owocniki) hymenofor – nasada: blaszki wyraźnie schodzące na trzon hymenofor – kolor: żółtawy lub rdzawy hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
| miąższ: |
| miąższ – kształt: od twardego (młode owocniki) do miękkiego (starsze owocniki) miąższ – kolor: żółty, żółtawobiały lub blado-ochrowy miąższ – zapach: kwaskowato-owocowy miąższ – siła zapachu: niewyraźny miąższ – smak: lekko kwaśny miąższ – siła smaku: Ø miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: walcowaty, gruby trzon – struktura: pełny trzon – powierzchnia: naga trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: kolor kapelusza lub tylko nieco jaśniejszy trzon – średnica: 1 – 3 cm trzon – wysokość: 3 – 7 cm integralność trzonu z częścią główną: Ø podstawa trzonu – kształt: niekiedy zwężony w dolnej części podstawa trzonu – kolor: Ø |
| osłona: |
| osłona – występowanie: Ø osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: Ø |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: Ø resztki osłony – typ: Ø resztki osłony – kształt: Ø resztki osłony – rozmieszczenie: Ø resztki osłony – trwałość: Ø resztki osłony – kolor: Ø resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: Ø zmiana koloru miąższu: tak, rdzawo-brązowieje, brązowieje (miąższ, blaszki oraz trzon) zmiana koloru trzonu: Ø |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): Ø NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: powierzchnia owocnika śliska w dni deszczowe wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie(najczęściej) wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: Ø |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: gleba, drewno(rzadko) podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, parki, torfowiska, zarośla siedlisko – właściwości: miejsca wilgotne forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: Ø długość życia: Ø okres występowania: Ø – Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – opis: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: rdzawo-brązowy, żółtobrązowy zarodniki – kształt: elipsoidalny zarodniki – powierzchnia: gładka zarodniki – kolor: ochrowo-brązowawy zarodniki – wymiary: 8 – 18 × 4,5 – 6 μm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| Przez całe dziesięciolecia Krowiak podwinięty był uznawany za jadalny i chętnie zbierany. U osób u których nastąpiły dolegliwości żołądkowe doszukiwano się innych przyczyn a nie zatrucie tym grzybem. |
| Julius Schäffer – niemiecki mykolog, śmiertelnie zatruł się posiłkiem przygotowanym właśnie z Krowiaka podwiniętego. |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| uwagi ogólne |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Napar z owocników tego grzyba (jako płukanka) stosuje się w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła a okłady ze zmiażdżonych okazów stosuje się w trudno gojących się ranach, owrzodzeniach, grzybicach i łuszczycy. |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| muksaryna – toksyna zaburzająca pracę układu nerwowego i powoduje tzw. objawy muskarynowe: poty, ślinotok, łzawienie, zwężenie źrenic, zwolnienie akcji serca i zaburzenia oddychania. Objawy zatrucia muskaryną pojawiają się niedługo po spożyciu grzyba (do 2-3 godzin) |
| inwolutyna – toksyna prowadząca do krótkotrwałych dolegliwości żołądkowych, takich jak ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Następnie przyczynia się do rozwoju zespołu hemolitycznego, czyli rozpadu czerwonych ciałek krwi i ostrej niewydolności nerek. Ponadto inwolutyna atakuje także wątrobę |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Kilkukrotne spożycie Krowiaka podwiniętego nawet na przestrzeni kilku czy kilkunastu lat, prowadzi do śmierci (toksyny kumulują się w organizmie i dają o sobie znać gdy ich ilość przekroczy wartość krytyczną). |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Krowiak olszowy nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: łuskowaty kapelusz, występuje tylko pod olchami |
Ø
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.2