Lakówka ametystowa
| kategoria: grzyb | rodzina: piestróweczkowate |
| nazwa polska: Lakówka ametystowa inne nazwy polskie: Bedłka fioletowa, Pieniążek ametystowy, Zwodnica ametystowa nazwy zwyczajowe: Oszustka nazwa łacińska: Laccaria amethystina synonimy łacińskie: Agaricus amethystinus (1778), Agaricus lividopurpureus (1792), Collybia amethystina (1888), Laccaria hudsonii (1994), Laccaria laccata (1922), Russuliopsis laccata (1889) |
| autor nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1968 r. pierwsza klasyfikacja: William Hudson, 1778 r. aktualna klasyfikacja: Mordecai Cubitt Cooke, 1884 r. |
| kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
| sezon: grzyb letni okres występowania: czerwiec(min maj) – listopad | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
| powszechność w kraju: powszechny ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø zasięg ogólny: szeroko rozprzestrzeniony, występuje w Azji, Europie, Ameryce Północnej, Środkowej i w Nowej Zelandii [1] |
| trudność identyfikacji: bardzo łatwe |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny niskiej jakości wyjątki zastosowania: Ø |
| opis |
|---|
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do płaskiego, z delikatnym wgłębieniem (starsze owocniki), brzeg podwinięty owocnik – powierzchnia: gładka, matowa, pokryta drobnymi łuseczkami (tylko starsze owocniki) owocnik – kolor: od fioletowego (młode owocniki) do białawofioletowawego, płowego (starsze owocniki) owocnik – średnica: 2 – 6(max 7)[2] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki grube i rzadkie, czasami pofalowane (starsze owocniki) hymenofor – nasada: blaszki szeroko przyrośnięte do trzonu lub nieco tylko zbiegające hymenofor – kolor: fioletowy (pozostaje fioletowy nawet gdy owocnik jest starszy i blady), pokrywają się pyłkiem białych zarodników hymenofor – wysokość: 4 – 8 mm miąższ – kształt: wodnisty, cienki, łykowaty, gumowaty miąższ – kolor: kolor owocnika miąższ – zapach: słaby miąższ – smak: słaby, łagodny trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), podstawa pokryta białofioletową grzybnią, dość często wygięty, twardy, niekiedy skręcony trzon – powierzchnia: włóknista, pokryta drobnymi kosmkami trzon – kolor: kolor kapelusza trzon – średnica: 3 – 10 mm trzon – wysokość: 3 – 12 cm pierścień: brak pochwa: brak osłona: Ø |
| mleczko: brak gutacja: nie |
| hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie trzon – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø reakcje makrochemiczne: KOH – brązowawy (na powierzchni kapelusza) |
| zmienność: gatunek o nieco zmiennej barwie (kolory od intensywnego fioletowego do białawo-fioletowego) higrofaniczność: tak, wilgotny jest intensywnie fioletowy a gdy suchy jest białawofioletowawy [2] |
| wpływ opadów: w czasie deszczu ciemnieje i nasiąka wodą wpływ światła: Ø wpływ temperatury: blednieje, płowieje w dni suche i gorące wpływ wiatru: Ø |
| podłoże: gleba (najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu [1], wilgotna próchnicza gleba), drewno (spróchniałe drewno) sposób odżywiania: symbiont terytorium: lasy liściaste, ogrody, parki, lasy iglaste (rzadziej), cmentarze, miejsca wilgotne, wśród mchów gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Buk (często), Dąb, Świerk gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: w grupie wielkość grupy: od kilku do kilkunastu owocników kształt grupy: grupa rozproszona |
| zarodniki – kształt: kulistawe, brodawkowate lub kolczaste (kolce długości 1,5 – 3 µm i szerokości u podstawy około 1 µm) zarodniki – kolor: bezbarwne[5] zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 7 – 9,5(max 10) µm wysyp zarodników – kolor: biały, jasnofioletowy[5] |
| opis |
|---|
| woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø |
| toksyny: Ø |
| pozostałe: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| To grzyb jadalny ale nieszczególny w smaku, mimo to ceniony za walory dekoracyjne ze względu na nietypowy, intensywny kolor. Kilka sztuk dodanych do słoika z innymi grzybkami urozmaica wizualnie przetwór a potem może służyć do dekoracji półmiska z daniem. |
| Należy mieć na uwadze, że podczas obróbki cieplnej lakówki ametystowe tracą nieco kolor i nie są aż tak intensywnie liliowe (stąd nazwy Oszustka i Zwodnica ametystowa). Niektóre źródła podają, że w czasie gotowania grzybów dobrze jest dodać łyżkę octu – grzyby minimalnie tylko stracą swój niezwykły kolor. |
| Warte zbierania są kapelusze, gdyż trzony są zazwyczaj twarde i łykowate. [2] |
| Lakówka ametystowa jest chętnie zjadana przez sarny i jelenie. |
| Grzyb ten to grzyb amoniakolubny – najliczniej i najobficiej rośnie w glebie o dużej zawartości amoniaku i związków azotu. Te preferencje glebowe powodują, że może występować w miejscach po dawnych latrynach, cmentarzach, masowych grobach i miejscach zakopania zwłok. [1] To ostatnie je ważnymi dla policji, wojska i prokuratury. Prócz Lakówek należą tu liczne Włośnianki. |
| Obok Lakówki ametystowej często, w małych rozproszonych grupach, pojawia się Lakówka pospolita. Te dwa gatunki preferują podobne siedliska i są do siebie podobne pod względem kształtów, wymiarów – ale kolor je odróżnia, Lakówka pospolita jest pomarańczowa, cielistoróżowa. [2] |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Lakówka ametystowa sam w sobie nie zawiera żadnych substancji toksycznych, jednakże, jeśli rośnie na obszarach zanieczyszczonych arsenem, to miąższu grzyba może łatwo osiągać toksyczne stężenia grzyb grzyb ten łatwo go gromadzi. [3] Na szczęście W Polsce arsen nie jest wydobywany. Jego złoża udokumentowane zostały w Sudetach, w rejonie Złotego Stoku, gdzie współwystępuje on ze złotem. Złoże w Złotym Stoku było eksploatowane do 1960 r. [4] Inne źródłe podejrzewają ten gatunek o łatwą akumulację także cezu. [5] |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – marynowanie – suszenie – gotowanie – jako dekoracja sałatek i innych potraw – jako domieszka do innych grzybów |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| gatunek podobny: Grzybówka fioletowawa |
| cechy odróżniające: mniej smukły owocnik, charakterystyczny zapach rzodkiewki lub rzepy, mniej intensywny kolor owocnika |
| gatunek podobny: Strzępiak ziemistoblaszkowy |
| cechy odróżniające: garbek na kapeluszu, nieprzyjemny zapach |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lak%C3%B3wka_ametystowa
2 źródło: https://www.first-nature.com/fungi/laccaria-amethystina.php
3 źródło: źródło: https://healing-mushrooms.net/laccaria-amethystina
4 źródło: https://www.pgi.gov.pl/muzeum/kopalnia-wiedzy-1/12636-arsen.html
5 źródło: http://www.naturabohemica.cz/laccaria-amethystina/
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 2.0