Lejkówka dusząca

kategoria: grzyb
rodzina: incertae sedis

nazwa polska: Lejkówka dusząca
inne nazwy polskie: Lejkówka pachnąca
nazwa łacińska: Clitocybe fragrans
inne nazwy łacińskie: Agaricus fragrans 1792, Clitocybe deceptiva 1982, Clitocybe depauperata 1960, Clitocybe fragrans 1930, Clitocybe fragrans 1795, Lepista fragrans 1976, Omphalia fragrans 1821, Pseudolyophyllum fragrans 1978, Pseudolyophyllum fragrans 1978

autor nazwy polskiej: Stanisław Chełchowski, 1998 r.
pierwsza klasyfikacja: William Withering, 1792.
aktualna klasyfikacja: Paul Kummer, 1871 r.

powszechność: sporadyczny
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: lipiec – październik
okres maksymalny: maj – listopad

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od wypukłego (młode owocniki) do płasko-lejkowatego z niewielkim wklęśnięciem (starsze owocniki), brzeg nierówny, pofalowany, nieco podwinięty owocnik – powierzchnia: gładka, naga, tłustawo połyskująca (w dni wilgotne), skórka nieściągalna owocnik – kolor: od białawego, szarego (w dni suche) do beżowoszarego, szarego, jasnobrązowego, brązowego, a nawet czerwonobruntnego (w dni wilgotne), środek kapelusza zwykle ciemniejszy owocnik – średnica: 1,2 – 3,5(6) cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki gęste, wąskie, ostrza gładkie hymenofor – nasada: blaszki przyrośnięte lub nieco zbiegające hymenofor – kolor: białawy, płowokremowy lub nieco różowawy hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – 3 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: walcowaty, przy podstawie nieco szerszy, często krzywy, w środku od watowatego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), często z białą pilśniowatą grzybnią u podstawy ^[1] trzon – powierzchnia: gładka, pokryta drobnymi i połyskującymi włoskami trzon – kolor: od białawego do bladokremowego, nieco brązowawego trzon – średnica: 0,3 – 0,6 cm trzon – wysokość: 2,5 – 6 cm miąższ – kształt: od cienkiego, giętkiego, miękkiego (w kapeluszu) do włóknistego (w trzonie), nieco wodnisty miąższ – kolor: od białawego do bladokremowego miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie miąższ – zapach: silny zapach anyżu, słodki miąższ – smak: łagodny, nieco słodkawy pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: tak, silnie higrofaniczny, brzeg kapelusza w stanie wilgotnym przezroczyście rowkowany ^[1] podłoże: gleba (w miarę żyzna, wśród igliwia, mchu, trawy) sposób odżywiania: Ø terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, obrzeża lasów, polany, cmentarze gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (luźne grupy) ^[1] zarodniki – kształt: elipsoidalne, gładkie, hialinowe, nieamyloidalne, z odgiętym na jednym końcu dzióbkiem zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 6 – 9 × 3,5 – 5,5 μm wysyp zarodników – kolor: od białego do jasnokremowego^[1], niekiedy z lekkim pomarańczowym odcieniem^[2]

opis

owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od wypukłego (młode owocniki) do płasko-lejkowatego z niewielkim wklęśnięciem (starsze owocniki), brzeg nierówny, pofalowany, nieco podwinięty
owocnik – powierzchnia: gładka, naga, tłustawo połyskująca (w dni wilgotne), skórka nieściągalna
owocnik – kolor: od białawego, szarego (w dni suche) do beżowoszarego, szarego, jasnobrązowego, brązowego, a nawet czerwonobruntnego (w dni wilgotne), środek kapelusza zwykle ciemniejszy
owocnik – średnica: 1,2 – 3,5(6) cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty
hymenofor – kształt: blaszki gęste, wąskie, ostrza gładkie
hymenofor – nasada: blaszki przyrośnięte lub nieco zbiegające
hymenofor – kolor: białawy, płowokremowy lub nieco różowawy
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – 3 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: walcowaty, przy podstawie nieco szerszy, często krzywy, w środku od watowatego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), często z białą pilśniowatą grzybnią u podstawy ^[1]
trzon – powierzchnia: gładka, pokryta drobnymi i połyskującymi włoskami
trzon – kolor: od białawego do bladokremowego, nieco brązowawego
trzon – średnica: 0,3 – 0,6 cm
trzon – wysokość: 2,5 – 6 cm
miąższ – kształt: od cienkiego, giętkiego, miękkiego (w kapeluszu) do włóknistego (w trzonie), nieco wodnisty
miąższ – kolor: od białawego do bladokremowego
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: nie
miąższ – zapach: silny zapach anyżu, słodki
miąższ – smak: łagodny, nieco słodkawy
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: tak, silnie higrofaniczny, brzeg kapelusza w stanie wilgotnym przezroczyście rowkowany ^[1]

podłoże: gleba (w miarę żyzna, wśród igliwia, mchu, trawy)
sposób odżywiania: Ø
terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, obrzeża lasów, polany, cmentarze
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (luźne grupy) ^[1]

zarodniki – kształt: elipsoidalne, gładkie, hialinowe, nieamyloidalne, z odgiętym na jednym końcu dzióbkiem
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 6 – 9 × 3,5 – 5,5 μm
wysyp zarodników – kolor: od białego do jasnokremowego^[1], niekiedy z lekkim pomarańczowym odcieniem^[2]

ciekawostki
Lejkówka dusząca to gatunek niedostatecznie zbadany. Większość atlasów rozpisuje się o jego jadalności ale kilka ostrzega przed możliwymi właściwościami trującymi, toksycznymi a bardziej przed możliwą pomyłką z innymi gatunkami, które są trujące. [2,6] Są nawet źródła, które podają informację o tym, że gatunek ten zawiera muskarynę. [5] Ze względu na tak dużą rozbieżność to w naszym atlasie trafia na listę niejadalnych.

ciekawostki

Lejkówka dusząca to gatunek niedostatecznie zbadany. Większość atlasów rozpisuje się o jego jadalności ale kilka ostrzega przed możliwymi właściwościami trującymi, toksycznymi a bardziej przed możliwą pomyłką z innymi gatunkami, które są trujące. [2,6] Są nawet źródła, które podają informację o tym, że gatunek ten zawiera muskarynę. [5] Ze względu na tak dużą rozbieżność to w naszym atlasie trafia na listę niejadalnych.

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Clitocybe fragrans, gdzie Clitocybe oznacza “pochyłą głowę”, a fragrans oznacza “pachnący” (odniesienie do anyżowego zapachu grzyba).^[2]

uwagi
Ø

właściwości lecznicze
Lejkówka dusząca wykazuje działanie przeciwnowotworowe (udane testy na myszach).^[3,4]

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Lejkówka jadowita	brak zapachu anyżu
Lejkówka zielonawa	zielonawa lub niebieskawa barwa owocników
Lejkówka żółtobrązowa	większe owocniki
Rumieniak piaskowy	niewyraźnie pachnący

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lejk%C3%B3wka_dusz%C4%85ca
²źródło: https://www.first-nature.com/fungi/clitocybe-fragrans.php
³źródło: https://healing-mushrooms.net/archives/clitocybe-fragrans.html
⁴źródło: https://ultimate-mushroom.com/edible/621-clitocybe-fragrans.html
⁵źródło: https://www.myko.cz/myko-atlas/Clitocybe-fragrans/
⁶źródło: https://www.mycodb.fr/fiche.php?genre=Clitocybe&espece=fragrans&source=search

przypisy i bibliografia