Łysak wspaniały

kategoria: grzybrodzina: podziemniczkowate
nazwa polska: Łysak wspaniały
inne nazwy polskie: Bedłka wspaniała, Łuskwiak wspaniały, Łuszczak wspaniały
nazwy zwyczajowe: Ø
nazwa łacińska: Gymnopilus junonius
synonimy łacińskie: Agaricus aureus (1782), Agaricus junonius (1821), Fungus aureus (1898), Gymnopilus junonius (1960), Gymnopilus spectabilis (1953), Lepiota aurea (1821), Pholiota grandis (1903), Pholiota junonia (1879), Pholiota spectabilis (1940), Tricholoma aureum (1911)
określenie nazwy polskiej: Władysław Wojewoda, 1999 r.
pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r.
aktualna klasyfikacja: Peter Darbishire Orton, 1960 r.
kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowytyp ogólny: grzyb nadrzewny
powszechność w kraju: rzadki
ochrona prawna: 
brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: 
Ø
zasięg na świecie: występuje w Europie, Ameryce Północnej (USA i Kanada), Japonii, Australii i Nowej Zelandii
sezon: grzyb letni, jesienny
okres występowania: lipiec – październik
czas życia: owocniki jednoroczne
długość życia: Ø
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym:
 Ø
kategoria smaku:
 Ø
smak ogólny: gorzki
zapach ogólny: przyjemny
wyjątki zastosowania:
 Ø
trudność identyfikacji: łatwe
cechy wyróżniające: Ø
opis główny:
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do wypukłego, rozpostartego(starsze owocniki), brzeg podwinięty (młode owocniki)
owocnik – powierzchnia: zamszowa (młode owocniki), sucha, pokryta wrośniętymi, ciemniejszymi łuskami
owocnik – kolor: żółtoochrowy, żółtordzawy, rudawy, brązowopomarańczowy
owocnik – średnica: 6 – 15(max 25-30) cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty
hymenofor – kształt: blaszki średnio gęste
hymenofor – nasada: blaszki nieco zbiegające ząbkiem lub przyrośnięte
hymenofor – kolor: od kremowego (młode owocniki) do jasnożółtobrązowego, rdzawobrązowego (starsze owocniki)
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
miąższ – kształt: twardy, mięsisty
miąższ – kolor: żółty
miąższ – zapach: przyjemny, grzybowy, rzodkiewkowy
miąższ – smak: gorzki
trzon – występowanie: tak
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: walcowaty, wrzecionowaty, dołem zgrubiały, często korzeniasty, od pełnego (młode owocniki) do nieco pustego (starsze owocniki)
trzon – powierzchnia: nad pierścieniem gładka, nieco oprószona, pod pierścieniem pokryta ciemniejszymi, drobnymi włókienkami, kosmkami
trzon – kolor: jasnożółta, ciemniejący w kierunku podstawy
trzon – średnica: 1 – 3 cm
trzon – wysokość: 8 – 20 cm
osłona typ: Ø
osłona kształt: Ø
osłona pozostałość: Ø
pierścień występowanie: tak
pierścień kształt: trwały
pierścień kolor: Ø
pierścień wysokość: Ø – Ø mm
pochwa występowanie: Ø
pochwa kształt: Ø
pochwa kolor: Ø
pochwa wysokość: Ø – Ø cm
mleczko – występowanie: Ø
mleczko kolor: Ø
mleczko smak: Ø
mleczko gęstość: Ø
mleczko obfitość: Ø
gutacja występowanie: Ø
gutacja kolor: Ø
odżywianie i biotop:
sposób odżywiania: saprotrof
podłoże: drewno (pnie, pniaki, korzenie, próchniejące drewno)
terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, parki, przy drogach
gatunek sąsiadujący: Ø
gatunek będący podłożem: Brzoza, Sosna, Dąb [1], Topola, Lipa
gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek będący żywicielem: Ø
wielkość występowania:
występowanie typ: w grupie
wielkość grupy: Ø
kształt grupy: kępa
zarodniki:
zarodniki – kształt: elipsoidalne, chropowate
zarodniki – kolor: rdzawo-pomarańczowe
zarodniki – wymiary: 7 – 15 × 4,6 – 6 μm
wysyp zarodników – kolor: rdzawo-brązowy
zmienność ogólna:
zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie
zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie
wpływ czynników przyrodniczych:
wpływ opadów: Ø
wpływ światła: Ø
wpływ temperatury: Ø
wpływ wiatru: Ø
zmiana koloru po uszkodzeniu:
hymenofor: Ø
miąższ: Ø
trzon: Ø
reakcje makrochemiczne:
KOH/NaOH: Ø
FeSO4: Ø
C6H5OH: Ø
NH40H: Ø
C6H5NH2: Ø
AgNO3: Ø
gwajak: Ø
inne odczynniki: Ø
wartości odżywcze:
wartość energetyczna: Ø
woda: Ø
białko: Ø
tłuszcze: Ø
węglowodany: Ø
sole: Ø
cukry: Ø
błonnik: Ø
witaminy: Ø
minerały: Ø
kwasy: Ø
przeciwutleniacze: Ø
pozostałe: Ø
ciekawostki
Łysak wspaniały to gatunek podobno wywołujący halucynacje. W Japonii nazywany jest “rozśmieszającym grzybem” (Waraitake). Po jego spożyciu pojawia się niepohamowany śmiech i dziwne zachowanie.[2] Według niektórych źródeł gatunek ten zawiera psylocybinę oraz psylobinę (organiczne związki chemiczne o właściwościach psychodelicznych).[4]
W składzie grzyba odkryto kwas stearynowy, który wykorzystuje się przy produkcji mydła – modyfikuje konsystencję mydeł – nadając twardość oraz wykazujący silne właściwości nawilżające.[2]
Grzybnia tego grzyba jest długowieczna – może żyć przez dziesięciolecia.
etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Gymnopilus junonius, gdzie gymn– oznacza “nagi “, a -pilus “czapkę”. Epitet gatunkowy junonius odnosi się do rzymskiej bogini Juno – pięknej, wojowniczej kobiety.[4]
odmiany i formy
Ø
uwagi
Ø
robaczywienie
Ø
właściwości prozdrowotne
Łysak wspaniały wykazuje właściwości przeciwbakteryjne na niektóre szczepy drobnoustrojów.[2]
transport
Ø
przechowywanie
Ø
uprawa
Ø
przygotowanie w celach leczniczych
Ø
spożycie w celach leczniczych
Ø
handel
Ø
toksyny
Ø
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Ø
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
zastosowanie kulinarne
Ø
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Ø
gatunek podobny: Aksamitkówka złota
cechy odróżniające: rzadki, ziarnista powierzchnia
gatunek podobny: Hełmówka jadowita
cechy odróżniające: mniejsze i delikatniejsze owocniki
gatunek podobny: Łuskwiak nastroszony
cechy odróżniające: powierzchnia kapelusza jest gęsto pokryta odstającymi łuseczkami
gatunek podobny: Łysak plamistoblaszkowy
cechy odróżniające: mniejsze owocniki, brak pierścienia
gatunek podobny: Omphalotus illudens
cechy odróżniające: brak pierścienia
gatunek podobny: Opieńka miodowa
cechy odróżniające: delikatniejsze owocniki, mniejsza średnica kapeluszy

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ysak_wspania%C5%82y
2 źródło: https://www.ekologia.pl/wiedza/grzyby/lysak-wspanialy
3 źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Gymnopilus_junonius.htm
4 źródło: https://www.first-nature.com/fungi/gymnopilus-junonius.php

przypisy i bibliografia

Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0

Prawa autorskie.