Łysak wspaniały
kategoria: grzyb | rodzina: podziemniczkowate |
nazwa polska: Łysak wspaniały inne nazwy polskie: Bedłka wspaniała, Łuskwiak wspaniały, Łuszczak wspaniały nazwy zwyczajowe: Ø nazwa łacińska: Gymnopilus junonius synonimy łacińskie: Agaricus aureus (1782), Agaricus junonius (1821), Fungus aureus (1898), Gymnopilus junonius (1960), Gymnopilus spectabilis (1953), Lepiota aurea (1821), Pholiota grandis (1903), Pholiota junonia (1879), Pholiota spectabilis (1940), Tricholoma aureum (1911) |
określenie nazwy polskiej: Władysław Wojewoda, 1999 r. pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r. aktualna klasyfikacja: Peter Darbishire Orton, 1960 r. |
kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb nadrzewny |
powszechność w kraju: rzadki ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
zasięg na świecie: występuje w Europie, Ameryce Północnej (USA i Kanada), Japonii, Australii i Nowej Zelandii |
sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: lipiec – październik | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: gorzki zapach ogólny: przyjemny wyjątki zastosowania: Ø |
trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Ø |
opis główny: |
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do wypukłego, rozpostartego(starsze owocniki), brzeg podwinięty (młode owocniki) owocnik – powierzchnia: zamszowa (młode owocniki), sucha, pokryta wrośniętymi, ciemniejszymi łuskami owocnik – kolor: żółtoochrowy, żółtordzawy, rudawy, brązowopomarańczowy owocnik – średnica: 6 – 15(max 25-30) cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki średnio gęste hymenofor – nasada: blaszki nieco zbiegające ząbkiem lub przyrośnięte hymenofor – kolor: od kremowego (młode owocniki) do jasnożółtobrązowego, rdzawobrązowego (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: twardy, mięsisty miąższ – kolor: żółty miąższ – zapach: przyjemny, grzybowy, rzodkiewkowy miąższ – smak: gorzki trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: walcowaty, wrzecionowaty, dołem zgrubiały, często korzeniasty, od pełnego (młode owocniki) do nieco pustego (starsze owocniki) trzon – powierzchnia: nad pierścieniem gładka, nieco oprószona, pod pierścieniem pokryta ciemniejszymi, drobnymi włókienkami, kosmkami trzon – kolor: jasnożółta, ciemniejący w kierunku podstawy trzon – średnica: 1 – 3 cm trzon – wysokość: 8 – 20 cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: Ø pierścień – występowanie: tak pierścień – kształt: trwały pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø |
odżywianie i biotop: |
sposób odżywiania: saprotrof podłoże: drewno (pnie, pniaki, korzenie, próchniejące drewno) terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane, parki, przy drogach gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Brzoza, Sosna, Dąb [1], Topola, Lipa gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
wielkość występowania: |
występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: Ø kształt grupy: kępa |
zarodniki: |
zarodniki – kształt: elipsoidalne, chropowate zarodniki – kolor: rdzawo-pomarańczowe zarodniki – wymiary: 7 – 15 × 4,6 – 6 μm wysyp zarodników – kolor: rdzawo-brązowy |
zmienność ogólna: |
zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie |
wpływ czynników przyrodniczych: |
wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
zmiana koloru po uszkodzeniu: |
hymenofor: Ø miąższ: Ø trzon: Ø |
reakcje makrochemiczne: |
KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
wartości odżywcze: |
wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
ciekawostki |
---|
Łysak wspaniały to gatunek podobno wywołujący halucynacje. W Japonii nazywany jest “rozśmieszającym grzybem” (Waraitake). Po jego spożyciu pojawia się niepohamowany śmiech i dziwne zachowanie.[2] Według niektórych źródeł gatunek ten zawiera psylocybinę oraz psylobinę (organiczne związki chemiczne o właściwościach psychodelicznych).[4] |
W składzie grzyba odkryto kwas stearynowy, który wykorzystuje się przy produkcji mydła – modyfikuje konsystencję mydeł – nadając twardość oraz wykazujący silne właściwości nawilżające.[2] |
Grzybnia tego grzyba jest długowieczna – może żyć przez dziesięciolecia. |
etymologia |
---|
Nazwa łacińska tego gatunku to Gymnopilus junonius, gdzie gymn– oznacza “nagi “, a -pilus “czapkę”. Epitet gatunkowy junonius odnosi się do rzymskiej bogini Juno – pięknej, wojowniczej kobiety.[4] |
odmiany i formy |
---|
Ø |
uwagi |
---|
Ø |
robaczywienie |
---|
Ø |
właściwości prozdrowotne |
---|
Łysak wspaniały wykazuje właściwości przeciwbakteryjne na niektóre szczepy drobnoustrojów.[2] |
transport |
---|
Ø |
przechowywanie |
---|
Ø |
uprawa |
---|
Ø |
przygotowanie w celach leczniczych |
---|
Ø |
spożycie w celach leczniczych |
---|
Ø |
handel |
---|
Ø |
toksyny |
---|
Ø |
objawy zatrucia |
---|
Ø |
leczenie zatrucia |
---|
Ø |
skutki braku leczenia zatrucia |
---|
Ø |
choroby grzybowe |
---|
Ø |
zwalczanie chorób grzybowych |
---|
Ø |
zastosowanie kulinarne |
---|
Ø |
przepisy kulinarne |
---|
Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
zapiski i ciekawostki historyczne |
---|
Ø |
gatunek podobny: Aksamitkówka złota |
cechy odróżniające: rzadki, ziarnista powierzchnia |
gatunek podobny: Hełmówka jadowita |
cechy odróżniające: mniejsze i delikatniejsze owocniki |
gatunek podobny: Łuskwiak nastroszony |
cechy odróżniające: powierzchnia kapelusza jest gęsto pokryta odstającymi łuseczkami |
gatunek podobny: Łysak plamistoblaszkowy |
cechy odróżniające: mniejsze owocniki, brak pierścienia |
gatunek podobny: Omphalotus illudens |
cechy odróżniające: brak pierścienia |
gatunek podobny: Opieńka miodowa |
cechy odróżniające: delikatniejsze owocniki, mniejsza średnica kapeluszy |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ysak_wspania%C5%82y
2 źródło: https://www.ekologia.pl/wiedza/grzyby/lysak-wspanialy
3 źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Gymnopilus_junonius.htm
4 źródło: https://www.first-nature.com/fungi/gymnopilus-junonius.php
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0