Mąklik otrębiasty
| kategoria: porost rodzina: tarczownicowate |
| nazwa polska: Mąklik otrębiasty inne nazwy polskie: Ø nazwa łacińska: Pseudevernia furfuracea inne nazwy łacińskie: Borrera furfuracea (1810), Evernia furfuracea (1825), Evernia nuda (1912), Hypogymnia furfuracea (1951), Lobaria furfuracea (1796), Parmelia furfuracea (1803), Parmelia nuda (1932), Pseudevernia ericetorum (1905) |
| autor nazwy polskiej: Ø pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r. aktualna klasyfikacja: Friedrich Wilhelm Zopf, 1903 r. |
| powszechność: pospolity ochrona prawna: Ø kategoria zagrożenia: Ø |
| handel: Ø |
| zastosowanie ogólne: NIEJADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| okres występowania: Ø – Ø okres maksymalny: Ø – Ø |
| gatunek wieloletni: Ø uprawa: Ø |
| opis |
|---|
| owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: krzaczkowaty, listkowaty, plecha odstająca od podłoża, wznosząca się lub zwisająca, odcinki plechy są lekko wypukłe z brzegami podwiniętymi do tyłu, szerokość pojedynczej gałązki to max 1 cm, na górnej powierzchni występują izydia (wyrostki do rozmnażania bezpłciowego), izydia są wałeczkowate, brodawkowate lub igiełkowate, pojedyncze lub rozgałęziają się koralikowato, chwytniki występują rzadko [1], owocniki średnicy 2 – 15 mm bardzo rzadkie, tarczka owocników brunatna o cienkim, zanikającym brzeżku owocnik – powierzchnia: górna powierzchnia – matowa, szorstka, dolna powierzchnia – rynienkowata, żyłkowana lub pomarszczona owocnik – kolor: górna powierzchnia – od bardzo jasnoszarej do ciemnoszarej, dolna powierzchnia – szaroczarna lub czarna, czasami tylko brunatna, różowawa lub biaława [1] owocnik – średnica: Ø – 10 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: Ø hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: Ø miąższ – kolor: Ø miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: Ø miąższ – smak: Ø pierścień: Ø pochwa: Ø mleczko: Ø gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (kora drzew martwych oraz żywych, drewno kwaśne, słupki ogrodzeniowe), skała (rzadziej), inne (słoma) sposób odżywiania: Ø terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, tereny górzyste (częściej) gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Sosna, Jodła, Świerk (najczęściej), lub Brzoza, Buk, Dąb (rzadko) gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: Ø zarodniki – kształt: elipsoidalny zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 7,5 – 10 × 4 – 5,5 μm wysyp zarodników – kolor: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| Mąklik otrębiasty wytwarza: kwas physodiowy, kwas olivetiorowy, kwas benzoesowy, atranorin, kwas oxyphysodiowy i kwas virensiowy.[1] |
| Porost ten aż do roku 2014 był gatunkiem ściśle chronionym, ale 09-10-2014 został wykreślony z czerwonej listy gatunków chronionych.[1] |
| Akumuluje metale ciężkie, takie jak Cr, Zn, Cd, Pb, Ni, Fe, Mn i Cu w ilościach proporcjonalnych do ich stężenia w powietrzu, dzięki temu może być używany do biomonitoringu zawartości tych pierwiastków w powietrzu.[1] |
| Gatunek dosyć odporny na zanieczyszczenia powietrza i ginie głównie pod wpływem silnych zanieczyszczeń. Objawem degeneracji jest pojawianie się czarnych lub białych plam na plechach i ich stopniowe kruszenie się i odpadanie. Na skali porostowej znajduje się w 5 grupie (na 7 możliwych)*[3] * grupy: [3] 1 grupa – powietrze bardzo silnie zanieczyszczone 2 grupa – powietrze bardzo zanieczyszczone 3 grupa – powietrze zanieczyszczone 4 grupa – powietrze średnio zanieczyszczone 5 grupa – powietrze mało zanieczyszczone 6 grupa – powietrze nieznacznie zanieczyszczone 7 grupa – powietrze prawie zupełnie czyste |
| We Francji (Grasse) wytwarza się z niego niektóre perfumy. Rocznie zużywa się w tym celu 1900 ton plechy porostu (dane z 1997 r.). [1] Gatunek ten w wykazie składników kosmetyków występuje pod nazwą inci: pseudevernia furfuracea extract.[2] |
| Gatunek ten był używany do monitorowania stężenia radionuklidów takich jak cez-137 w Austrii po awarii jądrowej w Czarnobylu. |
| Gatunek ten został zbadany pod kątem zdolności do wchłaniania metali ciężkich z roztworu. Biosorpcja wiążąca metale dla miedzi i niklu została wykazana zgodnie z modelami izotermy Langmuira i Freundlicha, co sugeruje, że może mieć potencjał jako biosorbent do przetwarzania odpadów metali ciężkich. [7] |
| Mąklik otrębiasty potocznie określany jest „mchem drzewnym”.[2] |
| Mąklik otrębiasty jest powszechnie stosowany w indyjskich mieszankach przypraw i przetworach spożywczych, takich jak curry.[5] |
| Mąklik otrębiasty może być gospodarzem innych grzybów, takich jak: Diederichia pseudeverniae lub Lichenostigma maureri.[8] |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Na Islandii porost ten występuje tylko w dwóch miejscach i jest klasyfikowany jako krytycznie zagrożony.[7] |
| właściwości lecznicze |
|---|
| Mąklik otrębiasty ma działanie przeciwbakteryjne w stosunku do wielu bakterii.[1,4] |
| Gatunek ten jest stosowany w tradycyjnej medycynie w Turcji (i nie tylko) jako lek na szybsze gojenie się ran, na egzemy i hemoroidy [4] ponieważ wytwarza przeciwutleniacze i środki przeciwzapalne. |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| wartości odżywcze |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
zapiski i ciekawostki historyczne | bibliografia |
|---|---|
W Hiszpanii używano (i podobno nadal używa się[6,7]) wywaru z Mąklika otrębiastego do leczenia schorzeń układu oddechowego. Plecha jest myta i gotowana przez długi czas, aby przygotować wywar, który jest pijany.[7] | [1] |
W starożytnym Egipcie wykorzystywano ten gatunek porostu przy balsamowaniu – znaleziono go upakowanego w jamie ciała mumii (mumia z Teb datowana na 500 – 800 lat p.n.e.) – chociaż nie jest pewne, czy zrobiono to z powodu rzekomych właściwości konserwujących, czy aromatycznych właściwości porostów. | [6] |
gatunek podobny | cechy odróżniające |
|---|---|
Mąkla tarniowa | brak licznych izydii na górnej powierzchni, nieco większa |
galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C4%85klik_otr%C4%99biasty
2 źródło: http://www.alergolog.eu/hapten/maklik_otrebiasty.html
3 źródło: http://www.mojlas.pl/porosty/maklikOtrebiasty.html
4 źródło: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23107822/
5 źródło: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphar.2021.629695/full
6 źródło: https://www.gbif.org/species/165734395
7 źródło: https://www.naturalista.mx/taxa/175355-Pseudevernia-furfuracea
8 źródło: http://www.taxateca.com/ordenlecanorales4.html
przypisy i bibliografia