Maślak zwyczajny
| kategoria: grzyb | rodzina: maślakowate |
| nazwa polska: Maślak zwyczajny inne nazwy polskie: Borowik maślak, Grzyb maślak, Grzyb maślak, Huba maślak nazwy zwyczajowe: Koźlak, Maślach, Maślak, Maślarz, Maślarz, Maślicha, Maśloch, Maślórka, Maśluk, Pępek, Pępek, Sosnal, Sośniak, Sośniczek, Ślimak, Ślimak, Żółtak nazwa łacińska: Suillus luteus synonimy łacińskie: Boletopsis lutea (1898), Boletus luteus (1825), Boletus volvatus (1783), Cricunopus luteus (1881), Ixocomus luteus (1888), Viscipellis luteus (1868) |
| określenie nazwy polskiej: Alina Skirgiełło, 1960 r. pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r. aktualna klasyfikacja: Henri François Anne de Roussel, 1806 r. |
| kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
| powszechność w kraju: pospolity ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| zasięg na świecie: występuje na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym, a także w Ameryce Południowej, Australii i na Nowej Zelandii |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: maj – grudzień | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny dobrej jakości smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: bardzo łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis główny: |
| owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do spłaszczonego, rozpostartego (starsze owocniki), najczęściej z delikatnym garbkiem, brzeg ostry owocnik – powierzchnia: promieniście żyłkowana (brązowawe włókienka), lepka, błyszcząca, wyschnięta (tylko w dni suche), skórka łatwo oddzielająca się od miąższu owocnik – kolor: ciemnobrązowy, czekoladowobrązowy, czasami żółtobrązowy owocnik – średnica: 4 – 12(max 15)[3] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: zakryty białą, błoniastą osłoną częściową (młode owocniki), pory rurek drobne, wąskie, od okrągławych (młode owocniki) do kanciastych (starsze owocniki), rurki łatwo oddzielające się od miąższu hymenofor – nasada: przyrośnięte lub zbiegające na trzon hymenofor – kolor: rurki od żółtawego, cytrynowożółtawego (młode owocniki) do oliwkowego (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: 6 – 12(max 14)[1] mm miąższ – kształt: od twardego (młode owocniki) do miękkiego, gąbczastego (starsze owocniki), soczysty, nieco włóknisty (w trzonie), trochę wodnisty, mięsisty miąższ – kolor: białożółtawy miąższ – zapach: przyjemny, łagodny, nieco owocowy miąższ – smak: przyjemny, nieco kwaskowaty[4] trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: walcowaty, twardy, pełny, u podstawy czasami nieco zgrubiały trzon – powierzchnia: na górnej części występują brązowe ziarenka trzon – kolor: od jasnożółtego, cytrynowożółtego (młode owocniki) do żółtego z ciemnożółtego (starsze owocniki), brązowe ziarenka (na górnej części) trzon – średnica: 1 – 2,5 cm trzon – wysokość: 3 – 11 cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: zasnówka, pierścień pierścień – występowanie: tak pierścień – kształt: nieco zwisający pierścień – kolor: białofioletowy pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: nie mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: tak, rzadko gutacja – kolor: Ø |
| odżywianie i biotop: |
| sposób odżywiania: symbiont podłoże: gleba (piaszczysta, wapienna) terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, młodniki sosnowe, polany z sosnowymi samosiejkami, przy drogach leśnych gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Sosna zwyczajna, Sosna czarna (rzadko), Świerk (rzadko), Modrzew (rzadko), Jodła (rzadko), Kosodrzewina typowa, Kosodrzewina błotna gatunek będący żywicielem: Ø |
| wielkość występowania: |
| występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie) wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø |
| zarodniki: |
| zarodniki – kształt: gładkie, elipsoidalne zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 2,5 – 4 μm wysyp zarodników – kolor: rdzawo-ochrowy |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| hymenofor: Ø miąższ: nie trzon: Ø |
| reakcje makrochemiczne: |
| KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
| wartości odżywcze: |
| wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: A, B1, B2, B3, B12, C, D minerały: fosfor, magnez, potas, sód, wapń, żelazo kwasy: tłuszczowe przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| Maślaki zwyczajne ( i pozostałe gatunki) współżyją z korzeniami Sosen i nie tylko, pobierając od nich glukozę, w zamian dostarczają drzewom sole mineralne oraz wodę.[1] |
| Maślak zwyczajny wybiera głównie sosny i co ważne tylko dwuigłowe gatunki.[2] |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska tego gatunku to Suillus luteus, gdzie luteus oznacza “żółty”.[4] |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Osoby wrażliwe muszą wykonać test – spożyć niewielką ilość – gdyż Maślak zwyczajny może u nich powodować problemy żołądkowe. Zaleca się zbierać tylko młode owocniki oraz usuwać skórkę z kapelusza. |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| To gatunek trudny w transporcie. |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| To gatunek dopuszczony do obrotu. |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – duszenie – smażenie – marynowanie |
| Skórkę z kapelusza powinno się usunąć przed spożyciem gdyż jest kwaśna, mało apetyczna. |
| Niektórzy odradzają suszenie ze względu na dużą zawartość wody. |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| gatunek podobny: Maślak lepki |
| cechy odróżniające: Ø |
| gatunek podobny: Maślak rdzawobrązowy |
| cechy odróżniające: jaśniejszy kapelusz, brak pierścienia, rzadki |
| gatunek podobny: Maślak ziarnisty |
| cechy odróżniające: jaśniejszy kapelusz, brak pierścienia, ziarenkowaty trzon |
| gatunek podobny: Maślak żółty |
| cechy odróżniające: Ø |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: http://www.przyrodniczek.pl/maslak-zwyczajny-grzyby-jadalne-suillus-luteus.html
2 źródło: Grzyby środkowej Europy, Mirko Svrček, Bohumil Vančura, 1987 r.
3 źródło: Grzyby i ich oznaczanie, Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, 1988 r.
4 źródło: Leksykon przyrodniczy - Grzyby, Helmut i Renate Grünert, 1995 r.
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0