Maślanka wiązkowa
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek nadrzewny | klasa: pieczarniaki rząd: pieczarkowce rodzina: pierścieniakowate |
| charakterystyka: trujący, powszechny, niepodlegający ochronie |
| nazwa polska: Maślanka wiązkowa inne nazwy polskie: Fałszywa opieńka (1973), Łysiczka trująca, Łysiczka wiązkowa (2003), Maślanka jadowita (1998), Maślanka trująca, Opieńka fałszywa (1958), Opieńka trująca (1964), Opieńka wiązkowa (1972), Opieńki olszowe żółte (1876), Ostrzępka wiązkowa (1936) nazwy potoczne: Ø nazwa łacińska: Hypholoma fasciculare synonimy łacińskie: Agaricus fascicularis (1778), Agaricus sadleri (1879), Clitocybe sadleri (1887), Dryophila fascicularis (1888), Dryophila fascicularis (1888), Geophila fascicularis (1886), Hypholoma fasciculare var. fasciculare, Hypholoma fasciculare var. pusillum, Hypholoma sulphureum (1988), Naematoloma fasciculare (1880), Naematoloma fasciculare (1879), Pratella fascicularis (1821), Psilocybe fascicularis (1980) nazwa angielska: Sulphur tuft |
| określenie nazwy polskiej: Franciszek Błoński, 1890 r. pierwsza klasyfikacja: William Hudson, 1778 r. aktualna klasyfikacja: Paul Kummer, 1871 r. |
| powszechność w kraju: powszechny trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: Ø historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: występuje na wszystkich kontynentach poza Afryką i Antarktydą, oraz na wielu wyspach |
| sezon: grzyb wiosenny, letni, jesienny okres występowania: kwiecień – grudzień |
| zastosowanie ogólne: TRUJĄCY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: bardzo gorzki zapach ogólny: nieprzyjemny wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: trudne cechy wyróżniające: Ø |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do wypukłego, płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem (starsze owocniki), pofalowany część główna owocnika – kolor: żółty, płowo-żółtawy, żółtozielonawy, siarkowożółty, środek kapelusza od pomarańczowego do rdzawo-brązowego |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 2 – 7(max 12)[2] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: podwinięty brzeg – kolor: Ø brzeg – szerokość: Ø |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: sucha, gładka, matowa powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: Ø |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: blaszki gęste, różnej długości hymenofor – nasada: blaszki zaokrąglone przy trzonie[1], zaokrąglone lub przyrośnięte[3] hymenofor – kolor: od siarkowo-żółtawego (młode owocniki) brudno-zielonkawego, oliwkowobrunatnego, fioletowoczarnego (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: 4 – 6 mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
galeria obrazująca hymenofor
| miąższ: |
| miąższ – kształt: cienki, elastyczny, sprężysty miąższ – kolor: żółtawy, siarkowożółty, brązowy u podstawy trzonu miąższ – zapach: nieprzyjemny[4] miąższ – siła zapachu: niewyraźny miąższ – smak: bardzo gorzki[1,4] miąższ – siła smaku: Ø miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: nieregularnie cylindryczny, powyginany, niekiedy zwężający się ku podstawie[2], smukły, łamliwy, niekiedy skręcony trzon – struktura: pusty trzon – powierzchnia: dołem pokryta brunatnymi włókienkami trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: żółtawy z lekko zielonkawym odcieniem trzon – średnica: 0,5 – 1 cm trzon – wysokość: 2 – 10(max 12) cm integralność trzonu z częścią główną: Ø podstawa trzonu – kształt: Ø |
galeria obrazująca trzon
| osłona: |
| osłona – występowanie: tak osłona – typ: Ø osłona – kształt: cienka osłona osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: zasnówka (tylko młode owocniki), strefa pierścieniowa |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: tak resztki osłony – typ: kosmki resztki osłony – kształt: jedwabiste, włókienkowate kosmki resztki osłony – rozmieszczenie: na brzegu kapelusza resztki osłony – trwałość: nietrwałe resztki osłony – kolor: żółtawy[2] resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: tak (strefa pierścieniowa), nie zawsze pierścień – kształt: włókienkowata strefa pierścieniowa, pajęczynowata pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: nie pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: nie mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: nie gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: gatunek o w miarę niezmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o nieco zmiennej barwie |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: Ø zmiana koloru miąższu: niezmienny zmiana koloru trzonu: niezmienny[1], zmiana koloru na brązowy (pod naciskiem) [3,4] |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): Ø NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: od kilku do kilkudziesięciu owocników kształt grupy: wiązka |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: saprotrof, pasożyt[3] |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: drewno (martwe drewno drzew liściastych oraz iglastych(rzadziej), pniaki, drewno budowlane, konary) [1,2], rzadziej na żywym drewnie[3] podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy liściaste, lasy mieszane, lasy iglaste(rzadziej), parki siedlisko – właściwości: Ø forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø okres występowania: Ø – Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – opis: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: od szaro-fioletowego do czarniawego, purpurowo-fioletowo-brązowy zarodniki – kształt: elipsoidalny zarodniki – powierzchnia: gładka zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 6(min 5,5) – 8 × 3 – 4,5 μm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| Zielonkawy, ciemniejszy kolor blaszek u dojrzałych owocników pochodzi od wysypu zarodników. |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska tego gatunku to Hypholoma fasciculare, gdzie fasciculare tłumaczy się jako “wiązkowa”, “pęczkowa”. |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| uwagi ogólne |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| – fascikulol D (tetracykliczny trójterpen) wyizolowany z owocników tego gatunku wykazuje działanie antybiotyczne w stosunku np. do Gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) – naematolina i naematolon – wykazują działanie cytotoksyczne w stosunku do wirusa Polio i hamują wzrost komórek HeLaS2 |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| – fascykulole[3] |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| 3 godziny po spożyciu [1] |
| objawy zatrucia |
|---|
| – zaburzenia trawienne spowodowane podrażnieniem i zapaleniem śluzówki układu pokarmowego – bóle brzucha – mdłości – wymioty – biegunka – wzdęcia [1] |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Objawy zatrucia po około dwóch dniach mijają, zazwyczaj bez trwałych następstw. [1] |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Łuskwiak zmienny nazwa łacińska: Kuehneromyces mutabilis zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: Ø |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Łysiczka zielonawa nazwa łacińska: Hypholoma subviride zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: mniejsze owocniki |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Maślanka ceglasta nazwa łacińska: Hypholoma lateritium zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: większe owocniki, intensywniejsze zabarwienie, rośnie tylko na drewnie drzew liściastych |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Maślanka łagodna nazwa łacińska: Hypholoma capnoides zastosowanie ogólne: jadalny cechy odróżniające: blaszki niebieskawe, smak łagodny, rośnie tylko na drzewie iglastym |
[1] źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9Blanka_wi%C4%85zkowa
[2] źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=238
[3] źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Hypholoma_fasciculare.htm
[4] źródło: https://grzybofil.pl/maslanka-wiazkowa/
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.1