Mleczaj paskudnik

kategoria: grzyb

rodzina: gołąbkowate

nazwa polska: Mleczaj paskudnik
inne nazwy polskie: Bedłka jadowita, Mleczaj jadowity
nazwy zwyczajowe: Paskudnik, Smoluch
nazwa łacińska: Lactarius necator
synonimy łacińskie: Agaricus necator (1781), Agaricus plumbeus (1801), Lactarius necator (1796)

autor nazwy polskiej: Franciszek Błoński, 1890 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1781 r.
aktualna klasyfikacja: Christiaan Hendrik Persoon, 1796 r.

kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy

typ ogólny: grzyb naziemny

sezon: grzyb jesienny
okres występowania: lipiec – listopad

czas życia: owocniki jednoroczne
długość życia: Ø

powszechność w kraju: pospolity
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø
zasięg ogólny: występuje w Ameryce Północnej i Europie, w Azji podano jego występowanie tylko w Japonii ^[1]

trudność identyfikacji: bardzo łatwe

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty owocnik – kształt: kapelusz od niskołukowatego (młode owocniki) do rozpostartego, wgłębionego na środku (starsze owocniki), brzeg od mocno podwiniętego (młode owocniki) do rozprostowanego (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: od nieco filcowatej (w dni suchej) do śluzowatej, kleistej (w dni wilgotnej), niekiedy słabo widoczne strefowanie, powierzchnia kapelusza często posiada ciemne plamy, brzeg kapelusza puszysto omszony, nieco strzępiasty ^[2], omszona (tylko młode owocniki) owocnik – kolor: od ciemnooliwkowo-zielonego do oliwkowoczarnego, ciemniejszy w centrum kapelusza owocnik – średnica: 5 – 15^{(max 20)}^[2,3,4] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty hymenofor – kształt: blaszki gęste, wąskie, różnej długości, niekiedy rozwidlone, blaszki zwężające się na końcach ^[4] hymenofor – nasada: blaszki nieco zbiegające po trzonie hymenofor – kolor: od białawego (młode owocniki) do słomkowożółtego, bladoochrawego, z brązowymi cętkami, plamkami (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: kruchy, twardy, gruby, zwarty miąższ – kolor: od białego (młode owocniki) do oliwkowego, brązowawego (starsze owocniki), pod skórką kapelusza słabo oliwkowy ^[1], po wysuszeniu oliwkowy miąższ – zapach: słaby, żywiczny^[4] miąższ – smak: piekący, od łagodnego (początkowo) do paląco ostrego (po chwili), cierpki trzon – typ: centryczny trzon – kształt: cylindryczny, walcowaty, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki) ^[1], krótszy od średnicy kapelusza trzon – powierzchnia: od błyszczącej (w dni suche) do śliskiej (w dni wilgotne), niekiedy chropowata lub jamkowata, dołkowata trzon – kolor: od bladooliwkowego, zielonawego do brudnooliwkowego ^[1], podobny do owocnika, biały w przekroju trzon – średnica: 1 – 2,5 cm trzon – wysokość: 3 – 8 cm pierścień: brak pochwa: brak osłona: Ø
mleczko: tak, obfite, o piekącym smaku, kolor biały i niezmienny, wodnistobiały gutacja: Ø
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, ciemnieje, na brązowy ^[1] miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø trzon – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø reakcje makrochemiczne: KOH (ług potasowy) – zmiana koloru na na purpurowo-fioletowy
zmienność: gatunek o w miarę niezmiennym kształcie i barwie higrofaniczność: Ø
wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø
podłoże: gleba (kwaśna, uboga) sposób odżywiania: symbiont terytorium: lasy iglaste, lasy liściaste, lasy mieszane gatunek organizmu sąsiadującego: Brzoza, Świerk, Sosna^(rzadziej) gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: Ø wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø
zarodniki – kształt: owalne, pokryte drobnymi brodawkami zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 7,5 – 8,5 × 6 – 7 μm wysyp zarodników – kolor: kremowobiały, jasnokremowy, żółtoochrowy^[3], biało-śmietankowy z beżowo-różowym odcieniem ^[4]

opis
woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø
witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø
toksyny: Ø
pozostałe: Ø

ciekawostki
Mleczaj paskudnik zjedzony bez gotowania, wywołuje dolegliwości żołądkowo-jelitowe z wymiotami – ale podobno po dłuższym wymoczeniu (i odlaniu wody) oraz poddaniu go zasoleniu lub marynowaniu, nadaje się do spożycia. ^[1]
W krajach wschodnioeuropejskich oraz m.in. na Syberii grzyb ten jest jadany i niezwykle popularny. ^[1]

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Lactarius necator, gdzie necator znaczy “morderca”. ^[2]

uwagi
Według kilku źródeł, niektóre ze związków chemicznych znajdujących się w Mleczaju paskudniku podejrzewa się o działanie rakotwórcze. ^[1]
Mleczaj paskudnik zawiera nekatorynę – seskwiterpen o silnym działaniu mutagennym.

robaczywienie
Ø

właściwości prozdrowotne
Ø

transport
Ø

uprawa
Ø

przygotowanie w celach leczniczych
Ø

spożycie w celach leczniczych
Ø

handel
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Ø

gatunek podobny: Mleczaj śluzowaty

cechy odróżniające: mniejszy, dzwonkowaty kapelusz pokryty pasiastymi plamami, występuje pod bukami

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mleczaj_paskudnik
²źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=189
³źródło: https://grzyby-pk.pl/gat_l/gat_lactarius_turpis.php
⁴źródło: http://atlasflory.type.pl/lactarius_turpis.html

przypisy i bibliografia

_Zakaz _{kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 2.0}