Mleczaj rydz

kategoria: grzybrodzina: gołąbkowate
nazwa polska: Mleczaj rydz
inne nazwy polskie: Bedłka rydz, Rydz prawdziwy
nazwy zwyczajowe: Rycek, Rydz, Rydz pański, Rydzek, Rydzyk, Ryzok, Ryżyk
nazwa łacińska: Lactarius deliciosus
synonimy łacińskie: Agaricus deliciosus (1753), Galorrheus deliciosus (1871), Lactifluus deliciosus (1891)
określenie nazwy polskiej: Franciszek Błoński, 1889 r.
pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r.
aktualna klasyfikacja: Samuel Frederick Gray oraz Elias Magnus Fries, 1821 r.
kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowytyp ogólny: grzyb naziemny
powszechność w kraju: pospolity
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø
zasięg na świecie: szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym, występuje także w Australii
sezon: grzyb jesienny
okres występowania: sierpień – listopad		czas życia: owocniki jednoroczne
długość życia: Ø
zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: jadalny bardzo dobrej jakości
smak ogólny: Ø
zapach ogólny: Ø
wyjątki zastosowania: Ø
trudność identyfikacji: łatwe
cechy wyróżniające: Ø
opis główny:
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od wypukłego (młode owocniki) do wklęsłego, z płytkim wgłębieniem na środku, lejkowatego (starsze owocniki), brzeg długo podwinięty
owocnik – powierzchnia: koncentrycznie strefowana, niekiedy jamkowato-plamista, pokryta śluzowatą skórką (w dni wilgotne) [1], ciemniejsze koliste kręgi na jasnej powierzchni [2]
owocnik – kolor: cielistoczerwonawy lub w różnych odcieniach pomarańczowego, czasami z domieszką zieleni [1]
owocnik – średnica: 4 – 12 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty
hymenofor – kształt: blaszki cienkie i kruche, o różnej długości
hymenofor – nasada: blaszki prosto przyrośnięte lub lekko zbiegające na trzon
hymenofor – kolor: pomarańczowożółtawy, podobny do koloru kapelusza [1]
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
miąższ – kształt: kruchy, nieregularnie łamliwy, zwarty, przesiąknięty mleczkiem
miąższ – kolor: bladopomarańczowy[1], biały jedynie na brzegach i pod skórką trzonu pomarańczowy [2]
miąższ – zapach: słodkawy[1], owocowy[1], przyjemny[2]
miąższ – smak: lekko gorzkawy[1], cierpki[1], łagodny[2]
trzon – występowanie: tak
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: cylindryczny, przesiąknięty mleczkiem, zwężony przy podstawie, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki), łamliwy
trzon – powierzchnia: gładka, z ciemnymi i jamkowatymi plamkami
trzon – kolor: kolor kapelusza lub nieco jaśniejszy
trzon – średnica: 1 – 2,5 cm
trzon – wysokość: 3 – 7 cm
osłona – typ: Ø
osłona – kształt: Ø
osłona – pozostałość: Ø
pierścień – występowanie: nie
pierścień – kształt: Ø
pierścień – kolor: Ø
pierścień – wysokość: Ø – Ø mm
pochwa – występowanie: Ø
pochwa – kształt: Ø
pochwa – kolor: Ø
pochwa – wysokość: Ø – Ø cm
mleczko – występowanie: tak
mleczko – kolor: pomarańczowy, nie zmienia barwy na powietrzu (nieco tylko jaśnieje lub ciemnieje) [1], marchewkowo-czerwony[2], szybko blednie [2], zmienia kolor na zielonkawy [2]
mleczko – smak: łagodny o gorzkim posmaku
mleczko – gęstość: Ø
mleczko – obfitość: Ø
gutacja – występowanie: Ø
gutacja – kolor: Ø
odżywianie i biotop:
sposób odżywiania: symbiont
podłoże: gleba (piaszczysta)
terytorium: lasy iglaste, młodniki, obrzeża lasów, miejsca trawiaste
gatunek sąsiadujący: Ø
gatunek będący podłożem: Ø
gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Sosna
gatunek będący żywicielem: Ø
wielkość występowania:
występowanie – typ: Ø
wielkość grupy: Ø
kształt grupy: Ø
zarodniki:
zarodniki – kształt: szerokoowalne, brodawkowate
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 7,1 – 9,1 × 6 – 7,5 μm
wysyp zarodników – kolor: jasnoochrowy[1,2]
zmienność ogólna:
zmienność kształtu: gatunek o w miarę niezmiennym kształcie
zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie
wpływ czynników przyrodniczych:
wpływ opadów: Ø
wpływ światła: Ø
wpływ temperatury: Ø
wpływ wiatru: Ø
zmiana koloru po uszkodzeniu:
hymenofor: tak, na lekko zielonawy
miąższ: Ø
trzon: Ø
reakcje makrochemiczne:
KOH/NaOH: Ø
FeSO4: Ø
C6H5OH: Ø
NH40H: Ø
C6H5NH2: Ø
AgNO3: Ø
gwajak: Ø
inne odczynniki: Ø
wartości odżywcze:
wartość energetyczna: 40 kcal/100 gram
woda: tak, spora zawartość
białko: tak
tłuszcze: tak
węglowodany: tak
sole: Ø
cukry: Ø
błonnik: Ø
witaminy: B1, B2, B3, B6, B12, C, D, E
minerały: cynk, fluor, fosfor, jod, magnez, mangan, miedź, potas, siarka, wapń, żelazo
kwasy: Ø
przeciwutleniacze: Ø
pozostałe: Ø
ciekawostki
Mleczaje rydze są dość wybredne i pojawiają się tylko w czystych siedliskach.
etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Lactarius deliciosus, gdzie deliciosus oznacza “bardzo smaczny”.
odmiany i formy
Ø
uwagi
Ø
robaczywienie
Ø
właściwości prozdrowotne
Z owocników Mleczaja rydza wyizolowano związki seskwiterpenowe o nazwie laktarowiolina, laktarazulen i laktarofulwen. Laktarowiolina wykazuje działanie antybiotyczne w stosunku np. do prątka gruźlicy i pałeczki duru brzusznego. [1]
Dokładna zawartość witamin i minerałów w 100 gramach świeżego owocnika:
– witamina B1: 0,09 mg
– witamina B2: 0,42 mg
– witamina B6: 0,1 mg
– witamina B12: 0,04 mg
– witamina C: 2,3 mg
– witamina D: 76 μg
– witamina E: 0,12 mg
– miedź: 0,49 mg
– magnez: 10 mg
– potas: 370 mg
– cynk: 073 mg
– żelazo: 1,04 mg
– fosfor: 104 mg
– wapń: 5 mg
transport
To gatunek łatwy w transporcie.
przechowywanie
Ø
uprawa
Ø
przygotowanie w celach leczniczych
Ø
spożycie w celach leczniczych
Ø
handel
To gatunek dopuszczony do obrotu.
toksyny
Ø
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Ø
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
zastosowanie kulinarne
– marynowanie(najczęściej)
– smażenie(często)
– duszenie
Mleczaj rydz nie nadaje się do suszenia.
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Ø
gatunek podobny: Mleczaj czerwieniejący
cechy odróżniające: winnoczerwone mleczko i lekko winnoczerwone blaszki
gatunek podobny: Mleczaj jodłowy
cechy odróżniające: występuje pod Jodłami
gatunek podobny: Mleczaj modrzewiowy
cechy odróżniające: występuje wyłącznie pod Modrzewiami, białe mleczko
gatunek podobny: Mleczaj świerkowy
cechy odróżniające: występuje wyłącznie pod Świerkami, mleczko zmienia kolor na czerwonofioletowy (po 30 minutach)
gatunek podobny: Mleczaj wełnianka
cechy odróżniające: obecność włosków na powierzchni, piekący smak
gatunek podobny: Mleczaj zmienny
cechy odróżniające: bardziej oliwkowozielony kapelusz, mleczko przebarwia się się na kolor winnoczerwony przy wysychaniu

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Mleczaj_rydz
2 źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=245

przypisy i bibliografia

Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0

Prawa autorskie.