Murszak rdzawy

kategoria: grzyb
rodzina: Laetiporaceae

nazwa polska: Murszak rdzawy
inne nazwy polskie: Huba gąbczasta, Murszak Schweinitza, Murszak wklęsły, Żagiew płaskowklęsła, Żagiew wklęsła
nazwa łacińska: Phaeolus schweinitzii
inne nazwy łacińskie: Calodon spadiceus, Cladomeris schweinitzii, Coltricia schweinitzii, Hapalopilus schweinitzii, Hydnellum spadiceum, Inodermus schweinitzii, Inonotus spongia, Mucronoporus spongia, Phaeolus spadiceus, Polyporus schweinitzii, Polystictus herbergii

autor nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1983 r.
pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r.
aktualna klasyfikacja: Narcisse Théophile Patouillard, 1900 r.

powszechność: pospolity
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: lipiec – wrzesień
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: nie, jednoroczny
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: hubiasty owocnik – kształt: kapelusz – kolisty, półkolisty, nerkowaty lub nieregularny kształt, grubość kapelusza 1 – 4 cm, brzeg falisty lub podwinięty owocnik – powierzchnia: nierówna, pofałdowana, guzowata, od filcowatej, włochatej, kosmatej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki) owocnik – kolor: od czarniawego, ciemnoczerwonego, pomarańczowego (środek kapelusza) do siarkowożółtego, żółtroochrowego (brzeg kapelusza) owocnik – średnica: 8 – 30 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: labiryntowaty (sąsiednie rurki łączą się ze sobą), jedna warstwa, ostrza rurek od grubych (młode owocniki) do cienkich, ząbkowanych (starsze owocniki), ostrza delikatnie owłosione, pory okrągłe ,kanciaste lub nieregularne, średnica porów 0,3 – 2,5 mm hymenofor – nasada: rurki zbiegają daleko na trzon hymenofor – kolor: żółty, rdzawożółty, ochrowy, oliwkowozielony hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, brązowieje hymenofor – wysokość: 3 – 10(15) mm trzon – typ: centryczny lub ekscentryczny trzon – kształt: krótki, lejkowaty lub spłaszczony, pełny, zwężający się w kierunku podstawy trzon – powierzchnia: aksamitna, pokryta hymenoforem trzon – kolor: brązowy trzon – średnica: 3 – 5 cm trzon – wysokość: 1 – 6 cm miąższ – kształt: od gąbczastego, soczystego (młode owocniki) do twardego (starsze owocniki), suchy miąższ jest włóknisty, korkowaty, kruchy i lekki, grubość 1 – 1,5 cm miąższ – kolor: od pomarańczowego do brązowego, nieco strefowany miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: słaby, słodki miąższ – smak: kwaskowaty pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: tak, młodsze owocniki wydzielają miodowobrązowawe krople higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (martwe lub żywe korzenie, pnie, pniaki drzew iglastych, bardzo rzadko liściastych^[2]) sposób odżywiania: pasożyt oraz saprotrof terytorium: Ø gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Sosna (najczęściej^[2]), Modrzew, Świerk, Czereśnia (rzadko)^[2], Daglezja, Wiśnia, Leszczyna gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie zarodniki – kształt: eliptyczne, gładkie zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 6 – 9 × 2,5 – 5 μm wysyp zarodników – kolor: białawy lub żółtawy

opis

owocnik – typ: hubiasty
owocnik – kształt: kapelusz – kolisty, półkolisty, nerkowaty lub nieregularny kształt, grubość kapelusza 1 – 4 cm, brzeg falisty lub podwinięty
owocnik – powierzchnia: nierówna, pofałdowana, guzowata, od filcowatej, włochatej, kosmatej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki)
owocnik – kolor: od czarniawego, ciemnoczerwonego, pomarańczowego (środek kapelusza) do siarkowożółtego, żółtroochrowego (brzeg kapelusza)
owocnik – średnica: 8 – 30 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: labiryntowaty (sąsiednie rurki łączą się ze sobą), jedna warstwa, ostrza rurek od grubych (młode owocniki) do cienkich, ząbkowanych (starsze owocniki), ostrza delikatnie owłosione, pory okrągłe ,kanciaste lub nieregularne, średnica porów 0,3 – 2,5 mm
hymenofor – nasada: rurki zbiegają daleko na trzon
hymenofor – kolor: żółty, rdzawożółty, ochrowy, oliwkowozielony
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, brązowieje
hymenofor – wysokość: 3 – 10(15) mm
trzon – typ: centryczny lub ekscentryczny
trzon – kształt: krótki, lejkowaty lub spłaszczony, pełny, zwężający się w kierunku podstawy
trzon – powierzchnia: aksamitna, pokryta hymenoforem
trzon – kolor: brązowy
trzon – średnica: 3 – 5 cm
trzon – wysokość: 1 – 6 cm
miąższ – kształt: od gąbczastego, soczystego (młode owocniki) do twardego (starsze owocniki), suchy miąższ jest włóknisty, korkowaty, kruchy i lekki, grubość 1 – 1,5 cm
miąższ – kolor: od pomarańczowego do brązowego, nieco strefowany
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: słaby, słodki
miąższ – smak: kwaskowaty
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: tak, młodsze owocniki wydzielają miodowobrązowawe krople
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (martwe lub żywe korzenie, pnie, pniaki drzew iglastych, bardzo rzadko liściastych^[2])
sposób odżywiania: pasożyt oraz saprotrof
terytorium: Ø
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Sosna (najczęściej^[2]), Modrzew, Świerk, Czereśnia (rzadko)^[2], Daglezja, Wiśnia, Leszczyna
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie

zarodniki – kształt: eliptyczne, gładkie
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 6 – 9 × 2,5 – 5 μm
wysyp zarodników – kolor: białawy lub żółtawy

ciekawostki
W sąsiedztwie Murszaka rdzawego niekiedy rośnie bardzo rzadki Złociec czerwonawy (jadalny pasożyt murszaków).
Wierzch owocników (szczególnie młodych, w miejscu przyrostu) po dotknięciu natychmiast brązowieje.
Murszak rdzawy jest wysoko ceniony przez producentów barwników za barwienie przędzy. To doskonały naturalny źródło zielonego, żółtego, złotego i brązowego barwnika.
Podobno zawiera związki halucynogenne i uspokajające. Używany w ceremoniach rytualnych niektórych wysp Pacyfiku.[3]

etymologia
Phaeolus oznacza “ciemny” lub “niejasny”.

uwagi
Kilka źródeł podaje, że gatunek ten może być trujący – ale to wymagania badań naukowych.

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Murszak rdzawy wywołuje silną zgniliznę brunatną. Murszejące drewno pod działaniem tego gatunku grzyba wydziela zapach terpentyny.^[1]

zwalczanie chorób grzybowych
Ochrona drzew przed działaniem tego grzyba polega na usuwaniu z lasu porażonych drzew.^[1]

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Błyskoporek szczotkowaty	występuje na drzewie liściastym
Korzeniowiec sosnowy	Ø
Laetiporus persicinus	Ø
Niszczyca anyżkowa	intensywny anyżkowy zapach
Phellinus gilvus	występuje na drzewie liściastym
Smolucha świerkowa	Ø
Szczeciniak filcowaty	mniejsze owocniki, bardziej jednolita jaśniejsza barwa owocników, wywołuje białą zgniliznę drewna
Żółciak siarkowy	kolor wocników żółtawy

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Murszak_rdzawy
²źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Phaeolus_schweinitzii.htm
³źródło: https://www.fichasmicologicas.com/?micos=1&alf=*&art=155

przypisy i bibliografia