Piaskowiec modrzak

kategoria: grzyb
rodzina: piaskowcowate

nazwa polska: Piaskowiec modrzak
inne nazwy polskie: Borowik polny, Borowik siniak, Granatek, Grzyb piaskowy, Grzyb siniak, Grzyb siny, Huba siniak, Hubka sinak, Mchowik siniak, Modrak, Modrzak siniak, Modrzak, Podgrzybek siny, Podgrzybek, Podlaszek, Siniak, Siny grzybek, Zajączek siniejący
nazwa łacińska: Gyroporus cyanescens
inne nazwy łacińskie: Boletus constrictus 1801, Boletus cyanescens 1788, Boletus cyanescens 1788, Boletus lacteus 1848, Gyroporus cyanescens 1888, Gyroporus lacteus 1886, Leccinum constrictum 1821, Leucoconius cyanescens 1923, Suillus cyanescens 1882

autor nazwy polskiej: Alina Skirgiełło, 1960 r.
pierwsza klasyfikacja: Jean Baptiste François Pierre Bulliard, 1788 r.
aktualna klasyfikacja: Lucien Quélet, 1886 r.

powszechność: sporadyczny
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: R (rzadkie, potencjalnie zagrożone)

handel: dopuszczony

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: jadalny dobrej jakości
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: lipiec – listopad
okres maksymalny: czerwiec – listopad

gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty owocnik – kształt: kapelusz od łukowatego, poduchowatego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), brzeg kapelusza długo podwinięty owocnik – powierzchnia: matowa, kosmkowata, zamszowa (gruba, włóknista warstwa pilśni) owocnik – kolor: kremowy, słomkowożółty do siarkowożółtego z żółtozielonym odcieniem, a nawet białawe (starsze owocniki) owocnik – średnica: 3,5 – 15 cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: pory drobne, okrągłe, owalne lub kanciasto zaokrąglone, 1 – 3 pory na mm hymenofor – nasada: rurki od przyrośniętych do trzonu (młode owocniki) do wolnych (starsze owocniki) hymenofor – kolor: biały lub kremowy hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – 18 mm trzon – typ: centryczny trzon – kształt: nieregularnie cylindryczny, górą cieńszy, dołem filcowaty, w środku od pełnego, twardego, gąbczastego (młode owocniki) do pustego, podzielonego na komory (starsze owocniki), ścisły, twardy, kruchy, łamliwy trzon – powierzchnia: naga (w górnej części), pilśniowata trzon – kolor: kolor kapelusza trzon – średnica: 1 – 3 cm trzon – wysokość: 4 – 10 cm miąższ – kształt: kruchy, jędrny, mięsisty miąższ – kolor: biały lub żółtawy miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, na błękitny, atramentowy, sinieje bardzo intensywnie i szybko miąższ – zapach: niewyraźny miąższ – smak: niewyraźny pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba (piaszczysta) sposób odżywiania: symbiont terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, lasy liściaste, częściej tereny podgórskie i górskie gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Sosna, Świerk, Buk, Brzoza gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (maksymalnie kilka w grupie) zarodniki – kształt: jajowate, gładkie zarodniki – kolor: bladożółtawe zarodniki – wymiary: 8 – 15 × 4 – 6 μm wysyp zarodników – kolor: bladożółty

opis

owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od łukowatego, poduchowatego (młode owocniki) do płaskiego (starsze owocniki), brzeg kapelusza długo podwinięty
owocnik – powierzchnia: matowa, kosmkowata, zamszowa (gruba, włóknista warstwa pilśni)
owocnik – kolor: kremowy, słomkowożółty do siarkowożółtego z żółtozielonym odcieniem, a nawet białawe (starsze owocniki)
owocnik – średnica: 3,5 – 15 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: pory drobne, okrągłe, owalne lub kanciasto zaokrąglone, 1 – 3 pory na mm
hymenofor – nasada: rurki od przyrośniętych do trzonu (młode owocniki) do wolnych (starsze owocniki)
hymenofor – kolor: biały lub kremowy
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – 18 mm
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: nieregularnie cylindryczny, górą cieńszy, dołem filcowaty, w środku od pełnego, twardego, gąbczastego (młode owocniki) do pustego, podzielonego na komory (starsze owocniki), ścisły, twardy, kruchy, łamliwy
trzon – powierzchnia: naga (w górnej części), pilśniowata
trzon – kolor: kolor kapelusza
trzon – średnica: 1 – 3 cm
trzon – wysokość: 4 – 10 cm
miąższ – kształt: kruchy, jędrny, mięsisty
miąższ – kolor: biały lub żółtawy
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, na błękitny, atramentowy, sinieje bardzo intensywnie i szybko
miąższ – zapach: niewyraźny
miąższ – smak: niewyraźny
pierścień: brak
pochwa: brak
mleczko: brak
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: gleba (piaszczysta)
sposób odżywiania: symbiont
terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane, lasy liściaste, częściej tereny podgórskie i górskie
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Sosna, Świerk, Buk, Brzoza
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: pojedynczo lub w grupie (maksymalnie kilka w grupie)

zarodniki – kształt: jajowate, gładkie
zarodniki – kolor: bladożółtawe
zarodniki – wymiary: 8 – 15 × 4 – 6 μm
wysyp zarodników – kolor: bladożółty

ciekawostki
Piaskowiec modrzak a dokładnie jego miąższ zmienia kolor po uszkodzeniu na atramentowy i ten kolor traci podczas gotowania ale nie podczas suszenia. Za ten kolor odpowiada polifenol gyrocyjanina (gyrocyanin), utleniana do jonu chinonu.
W niektórych rejonach kraju jest niezwykle rzadki ale w innych dość pospolity.

etymologia
Ø

uwagi
Ø

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
– błonnik – węglowodany – witaminy B, C, D, E – białko

zastosowanie kulinarne
– suszenie – gotowanie – jako dodatek do zup i sosów – smażenie – duszenie

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Krasnoborowik żonkilowy	Ø

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

Ø

przypisy i bibliografia