Pieprznik jadalny
| kategoria: grzyb | rodzina: kolczakowate |
| nazwa polska: Pieprznik jadalny inne nazwy polskie: Kurka żółta, Kurza stopka, Pieprznik gąska, Pieprznik pospolity, Pieprzyk jadalny, Stągiewka jadalna, Stroczek lisica nazwy zwyczajowe: Kurek, Kurka, Kurzajka, Lepicha, Lepieszka, Lisica, Lisiczka, Lisiec, Liszka, Łasiczka nazwa łacińska: Cantharellus cibarius synonimy łacińskie: Ø |
| określenie nazwy polskiej: Józef Jundziłł, 1830 r. pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r. aktualna klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r. |
| kategoria wielkości: Ø | typ ogólny: Ø |
| powszechność w kraju: powszechny ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| zasięg na świecie: Ø |
| sezon: Ø okres występowania: maj – listopad | czas życia: Ø długość życia: Ø |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny bardzo dobrej jakości smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: Ø cechy wyróżniające: Ø |
| opis główny: |
| owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty/listewkowaty owocnik – kształt: od guzikowatego, okrągłego (młode owocniki) do rozpostartego, lejkowatego, nieregularnego (starsze owocniki), brzeg podwinięty (starsze owocniki) owocnik – powierzchnia: gładka, matowa owocnik – kolor: żółty, pomarańczowożółty owocnik – średnica: 1 – 12(max 15) cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm hymenofor – typ: blaszkowaty/listewkowaty hymenofor – kształt: blaszki/litewki nieregularnie i widlasto rozgałęzione, grube, często połączone są anastomozami hymenofor – nasada: blaszki/litewki daleko zbiegające na trzon hymenofor – kolor: kolor owocnika hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: zwarty, łamliwy, nieco włóknisty w trzonie, twardawy, pełny miąższ – kolor: biały, bladożółty miąższ – zapach: owocowy, korzenny, nieco pieprzowy miąższ – smak: łagodny, nieco kwaskowaty trzon – występowanie: Ø trzon – typ: centryczny trzon – kształt: pełny, twardy, często wygięty, węższy u podstawy, szerszy na górze trzon – powierzchnia: gładka trzon – kolor: kolor owocnika, niekiedy nieco jaśniejszy trzon – średnica: 0,8 – 2,5 cm trzon – wysokość: 3 – 6(max 8) cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: Ø pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø |
| odżywianie i biotop: |
| sposób odżywiania: symbiont podłoże: gleba (kwaśna, piaszczysta) terytorium: lasy liściaste, lasy iglaste, lasy mieszane, pośród mchów lub opadłych liści gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Buk zwyczajny, Grab pospolity, Dąb, Leszczyna gatunek będący żywicielem: Ø |
| wielkość występowania: |
| występowanie – typ: w grupie wielkość grupy: Ø kształt grupy: niekiedy tworzy tzw. czarcie kręgi |
| zarodniki: |
| zarodniki – kształt: elipsoidalny, gładkie zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 4 – 6,5 μm wysyp zarodników – kolor: białawy, żółtawy, jasno-ochrowo-żółty |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| hymenofor: Ø miąższ: nie trzon: Ø |
| reakcje makrochemiczne: |
| KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
| wartości odżywcze: |
| wartość energetyczna: 38 kcal/100 gram świeżych owocników woda: tak, 88 % białko: tak tłuszcze: tak węglowodany: tak sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: A, C, D, E, H, PP, witaminy z grupy B minerały: wapń, magnez, sód, potas, fosfor, chlor, siarka, żelazo, mangan, fluor, miedź, cynk kwasy: kwasy fenolowy, askorbinowy przeciwutleniacze: Ø pozostałe: flawonoidy, likopen |
| ciekawostki |
|---|
| Pieprznik jadalny nie jest atakowany przez owady (lub bardzo sporadycznie). Co ciekawe – właśnie dlatego nazywany “grzybem żydowskim” – bo jest jakby grzybem koszernym, a zatem dozwolonym do spożycia przez ortodoksyjnych Żydów. |
| Poczta Polska wyemitowała 29 sierpnia 2014 r. znaczek pocztowy przedstawiający Pieprznika jadalnego.[1] |
| Pod względem wielkości eksportu – jest najważniejszym gatunkiem grzyba jadalnego w Polsce. Wynika to z walorów smakowych oraz z faktu, że owocniki dobrze znoszą transport. |
| Nazwa Pieprznik wynika z tego, że w starszych okazach grzybów można wyczuć nutkę pieprzu. |
| etymologia |
|---|
| Ø |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Badania z 2008 roku (Journal of Agricultural and Food Chemistry) wykazały, że Pieprzniki jadalne mają właściwości antybakteryjne przeciwko B. cereus (zatrucia pokarmowe), czy S. aureus (gronkowiec złocisty). |
| Pieprznik jadalny zawiera hitinmannozę – substancja, unieszkodliwiająca wszystkie występujące w organizmie ludzkim pasożyty – potrafi uszkodzić, jajeczka pasożytów, których nawet sok żołądkowy nie jest w stanie rozpuścić, przedostając się do ciała pasożytów hitinmannoza paraliżuje ich układ nerwowy, co prowadzi do ich śmierci. [2] |
| transport |
|---|
| Pieprznik jadalny to grzyb odporny na długi transport. |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Dotychczasowe próby uprawy tego gatunku zakończyły się niepowodzeniem. |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Został dopuszczony jest w UE do handlu i eksportu. |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – smażenie – duszenie – gotowanie – mrożenie – marynowanie (nie zalecane do końca) – suszenie i mielenie na mączkę grzybową – zapiekanie |
| Smażenie Pieprznika jadalnego powinno trwać krótko, ponieważ w innym wypadku mocno twardnieją.[1] |
| Ponieważ Pieprzniki jadalne po suszeniu nie mają atrakcyjnego wyglądu, wskazane jest dosuszenie ich do kruchości i zmielenie na mączkę grzybową.[1] |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Pieprznik jadalny od czasów starożytnych był szeroko stosowany w medycynie ludowej jako środek, który polepsza pracę wątroby, narządu wzroku, łagodzi zapalenie spojówek, podwyższa odporność na choroby infekcyjne i jest niezastąpiony w likwidacji robaków ludzkich każdego gatunku. [2] |
| gatunek podobny: Kolczak obłączasty |
| cechy odróżniające: kolczasty hymenofor |
| gatunek podobny: Lisówka pomarańczowa |
| cechy odróżniające: – cienkie i gęste blaszki – ciemna, intensywna, pomarańczowa barwa owocników – trzon dłuższy i cieńszy – to typowo gatunek jesienny – owocniki soczyste, miękkie, nieco elastyczne |
| gatunek podobny: Pieprznik ametystowy |
| cechy odróżniające: kapelusz pokryty jest filcowatymi, fioletowymi łuseczkami (głównie młode owocniki), występuje głównie w górach pod bukami, rzadki |
| gatunek podobny: Pieprznik pomarańczowy |
| cechy odróżniające: intensywnie pomarańczowy, rośnie tylko w buczynach |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pieprznik_jadalny
2 źródło: https://lesneskarby.pl/pl/aktualnosci/34_W%C5%82a%C5%9Bciwo%C5%9Bci-kurek.html
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0