Pieprznik jadalny

kategoria: grzybrodzina: kolczakowate
nazwa polska: Pieprznik jadalny
inne nazwy polskie: Kurka żółta, Kurza stopka, Pieprznik gąska, Pieprznik pospolity, Pieprzyk jadalny, Stągiewka jadalna, Stroczek lisica
nazwy zwyczajowe: Kurek, Kurka, Kurzajka, Lepicha, Lepieszka, Lisica, Lisiczka, Lisiec, Liszka, Łasiczka
nazwa łacińska: Cantharellus cibarius
synonimy łacińskie: Ø
określenie nazwy polskiej: Józef Jundziłł, 1830 r.
pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r.
aktualna klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1821 r.
kategoria wielkości: Øtyp ogólny: Ø
powszechność w kraju: powszechny
ochrona prawna: 
brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: 
Ø
zasięg na świecie: Ø
sezon: Ø
okres występowania: maj – listopad
czas życia: Ø
długość życia: Ø
zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym:
 Ø
kategoria smaku:
 jadalny bardzo dobrej jakości
smak ogólny: Ø
zapach ogólny: Ø
wyjątki zastosowania:
 Ø
trudność identyfikacji: Ø
cechy wyróżniające: Ø
opis główny:
owocnik – typ: kapeluszowy blaszkowaty/listewkowaty
owocnik – kształt: od guzikowatego, okrągłego (młode owocniki) do rozpostartego, lejkowatego, nieregularnego (starsze owocniki), brzeg podwinięty (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: gładka, matowa
owocnik – kolor: żółty, pomarańczowożółty
owocnik – średnica: 1 – 12(max 15) cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: blaszkowaty/listewkowaty
hymenofor – kształt: blaszki/litewki nieregularnie i widlasto rozgałęzione, grube, często połączone są anastomozami
hymenofor – nasada: blaszki/litewki daleko zbiegające na trzon
hymenofor – kolor: kolor owocnika
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
miąższ – kształt: zwarty, łamliwy, nieco włóknisty w trzonie, twardawy, pełny
miąższ – kolor: biały, bladożółty
miąższ – zapach: owocowy, korzenny, nieco pieprzowy
miąższ – smak: łagodny, nieco kwaskowaty
trzon – występowanie: Ø
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: pełny, twardy, często wygięty, węższy u podstawy, szerszy na górze
trzon – powierzchnia: gładka
trzon – kolor: kolor owocnika, niekiedy nieco jaśniejszy
trzon – średnica: 0,8 – 2,5 cm
trzon – wysokość: 3 – 6(max 8) cm
osłona typ: Ø
osłona kształt: Ø
osłona pozostałość: Ø
pierścień występowanie: Ø
pierścień kształt: Ø
pierścień kolor: Ø
pierścień wysokość: Ø – Ø mm
pochwa występowanie: Ø
pochwa kształt: Ø
pochwa kolor: Ø
pochwa wysokość: Ø – Ø cm
mleczko – występowanie: Ø
mleczko kolor: Ø
mleczko smak: Ø
mleczko gęstość: Ø
mleczko obfitość: Ø
gutacja występowanie: Ø
gutacja kolor: Ø
odżywianie i biotop:
sposób odżywiania: symbiont
podłoże: gleba (kwaśna, piaszczysta)
terytorium: lasy liściaste, lasy iglaste, lasy mieszane, pośród mchów lub opadłych liści
gatunek sąsiadujący: Ø
gatunek będący podłożem: Ø
gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Buk zwyczajny, Grab pospolity, Dąb, Leszczyna
gatunek będący żywicielem: Ø
wielkość występowania:
występowanie typ: w grupie
wielkość grupy: Ø
kształt grupy: niekiedy tworzy tzw. czarcie kręgi
zarodniki:
zarodniki – kształt: elipsoidalny, gładkie
zarodniki – kolor: bezbarwne
zarodniki – wymiary: 7 – 11 × 4 – 6,5 μm
wysyp zarodników – kolor: białawy, żółtawy, jasno-ochrowo-żółty
zmienność ogólna:
zmienność kształtu: Ø
zmienność koloru: Ø
wpływ czynników przyrodniczych:
wpływ opadów: Ø
wpływ światła: Ø
wpływ temperatury: Ø
wpływ wiatru: Ø
zmiana koloru po uszkodzeniu:
hymenofor: Ø
miąższ: nie
trzon: Ø
reakcje makrochemiczne:
KOH/NaOH: Ø
FeSO4: Ø
C6H5OH: Ø
NH40H: Ø
C6H5NH2: Ø
AgNO3: Ø
gwajak: Ø
inne odczynniki: Ø
wartości odżywcze:
wartość energetyczna: 38 kcal/100 gram świeżych owocników
woda: tak, 88 %
białko: tak
tłuszcze: tak
węglowodany: tak
sole: Ø
cukry: Ø
błonnik: Ø
witaminy: A, C, D, E, H, PP, witaminy z grupy B
minerały: wapń, magnez, sód, potas, fosfor, chlor, siarka, żelazo, mangan, fluor, miedź, cynk
kwasy: kwasy fenolowy, askorbinowy
przeciwutleniacze: Ø
pozostałe: flawonoidy, likopen
ciekawostki
Pieprznik jadalny nie jest atakowany przez owady (lub bardzo sporadycznie). Co ciekawe – właśnie dlatego nazywany “grzybem żydowskim” – bo jest jakby grzybem koszernym, a zatem dozwolonym do spożycia przez ortodoksyjnych Żydów.
Poczta Polska wyemitowała 29 sierpnia 2014 r. znaczek pocztowy przedstawiający Pieprznika jadalnego.[1]
Pod względem wielkości eksportu – jest najważniejszym gatunkiem grzyba jadalnego w Polsce. Wynika to z walorów smakowych oraz z faktu, że owocniki dobrze znoszą transport.
Nazwa Pieprznik wynika z tego, że w starszych okazach grzybów można wyczuć nutkę pieprzu.
etymologia
Ø
odmiany i formy
Ø
uwagi
Ø
robaczywienie
Ø
właściwości prozdrowotne
Badania z 2008 roku (Journal of Agricultural and Food Chemistry) wykazały, że Pieprzniki jadalne mają właściwości antybakteryjne przeciwko B. cereus (zatrucia pokarmowe), czy S. aureus (gronkowiec złocisty).
Pieprznik jadalny zawiera hitinmannozę – substancja, unieszkodliwiająca wszystkie występujące w organizmie ludzkim pasożyty – potrafi uszkodzić, jajeczka pasożytów, których nawet sok żołądkowy nie jest w stanie rozpuścić, przedostając się do ciała pasożytów hitinmannoza paraliżuje ich układ nerwowy, co prowadzi do ich śmierci. [2]
transport
Pieprznik jadalny to grzyb odporny na długi transport.
przechowywanie
Ø
uprawa
Dotychczasowe próby uprawy tego gatunku zakończyły się niepowodzeniem.
przygotowanie w celach leczniczych
Ø
spożycie w celach leczniczych
Ø
handel
Ø
toksyny
Został dopuszczony jest w UE do handlu i eksportu.
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Ø
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
zastosowanie kulinarne
– smażenie
– duszenie
– gotowanie
– mrożenie
– marynowanie (nie zalecane do końca)
– suszenie i mielenie na mączkę grzybową
– zapiekanie
Smażenie Pieprznika jadalnego powinno trwać krótko, ponieważ w innym wypadku mocno twardnieją.[1]
Ponieważ Pieprzniki jadalne po suszeniu nie mają atrakcyjnego wyglądu, wskazane jest dosuszenie ich do kruchości i zmielenie na mączkę grzybową.[1]
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Pieprznik jadalny od czasów starożytnych był szeroko stosowany w medycynie ludowej jako środek, który polepsza pracę wątroby, narządu wzroku, łagodzi zapalenie spojówek, podwyższa odporność na choroby infekcyjne i jest niezastąpiony w likwidacji robaków ludzkich każdego gatunku. [2]
gatunek podobny: Kolczak obłączasty
cechy odróżniające: kolczasty hymenofor
gatunek podobny: Lisówka pomarańczowa
cechy odróżniające:
– cienkie i gęste blaszki
– ciemna, intensywna, pomarańczowa barwa owocników
– trzon dłuższy i cieńszy
– to typowo gatunek jesienny
– owocniki soczyste, miękkie, nieco elastyczne
gatunek podobny: Pieprznik ametystowy
cechy odróżniające: kapelusz pokryty jest filcowatymi, fioletowymi łuseczkami (głównie młode owocniki), występuje głównie w górach pod bukami, rzadki
gatunek podobny: Pieprznik pomarańczowy
cechy odróżniające: intensywnie pomarańczowy, rośnie tylko w buczynach

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Pieprznik_jadalny
2 źródło: https://lesneskarby.pl/pl/aktualnosci/34_W%C5%82a%C5%9Bciwo%C5%9Bci-kurek.html

przypisy i bibliografia

Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0

Prawa autorskie.