Piestrzenica kasztanowata
| kategoria: grzyb rodzina: krążkownicowate |
| nazwa polska: Piestrzenica kasztanowata inne nazwy polskie: Babi uch, Babie uszy, Babieusz, Grzyb majowy, Murchla nazwa łacińska: Gyromitra esculenta inne nazwy łacińskie: Helvella esculenta, Physomitra esculenta |
| autor nazwy polskiej: Ø pierwsza klasyfikacja: Helvella esculenta, Physomitra esculenta aktualna klasyfikacja: Ø |
| powszechność: częsty ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| handel: niedopuszczony |
| zastosowanie ogólne: TRUJĄCY zastosowanie ogólne w stanie surowym: śmiertelnie trujący kategoria smaku: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| okres występowania: marzec – czerwiec okres maksymalny: Ø – Ø |
| gatunek wieloletni: Ø uprawa: Ø |
| opis |
|---|
| owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: owocnik zbudowany jest z główki i trzonu, wewnątrz pusty, nieregularnie kulisty owocnik – powierzchnia: silnie mózgowato-pofałdowana, dołkowana owocnik – kolor: czerwonobrązowy, ciemnobrązowy, czasami z odcieniem fioletu owocnik – średnica: 5 – 15 cm owocnik – wysokość: 5 – 12 cm hymenofor – typ: Ø hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm trzon – typ: Ø trzon – kształt: krótki, nieregularny, w dolnej części nieco zgrubiały, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki) trzon – powierzchnia: posiada nieregularne wgłębienia trzon – kolor: od białawego (młode owocniki) do fioletowoczerwonego (starsze owocniki) trzon – średnica: 1,5 – 3 cm trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: 3 – 7 cm miąższ – kształt: chrząstkowaty, łamliwy, bardzo kruchy, grubość 1 – 2 mm miąższ – kolor: białawy miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: niewyraźny, przyjemny zapach niedojrzałych orzechów miąższ – smak: bardzo słaby, przyjemny pierścień: brak pochwa: brak mleczko: brak gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: gleba (piaszczysta) sposób odżywiania: saprotrof terytorium: lasy iglaste (lasy sosnowe i świerkowe), zręby, miejscach o poruszonej ściółce, przy brzegach potoków, na składowiskach drewna, tylko tereny nizinne gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Ø gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie po kilka, kilkanaście owocników) zarodniki – kształt: od wrzecionowatego do elipsoidalnego, gładkie zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 19 – 28 × 10 – 13 μm wysyp zarodników – kolor: białawy |
| ciekawostki |
|---|
| Mimo tego że Piestrzenica kasztanowata jest uznana na całym świecie za trujący gatunek grzyba to w Finlandii jej susz jest dopuszczony do spożycia. |
| Gatunek ten rośnie stosunkowo powoli, nawet przez kilka tygodni. |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska to Gyromitra esculenta gdzie esculenta tłumaczy się jako “jadalna”. |
| uwagi |
|---|
| Dawniej Piestrzenicę kasztanowatą uznawano za jadalną i masowo sprzedawano oraz spożywano ale do czasu kiedy to wiele zatruć i zgonów wreszcie powiązano ze spożyciem tego grzyba. |
| właściwości lecznicze |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| – gyromitryna – lotna substancja toksyczna, zawartość 40-732 mg na kilogram (zależnie od regionu), po spożyciu w organizmie człowieka jest hydrolizowana do monometylohydrazyny (MMH), toksyna ta wykazuje właściwości rakotwórcze (stare owocniki zawierają więcej trującej gyromitryny) |
| objawy zatrucia |
|---|
| Pierwsze objawy zatrucia występują po 6–24 godzinach. – zaburzenia żołądkowo-jelitowe – uszkodzenia wątroby – uszkodzenia śledziony – uszkodzenia nerek – uszkodzenia szpiku kostnego – uszkodzenia wzroku |
| leczenie zatrucia |
|---|
| – płukanie żołądka – węgiel aktywowany – nawadnianie wlewami dożylnymi – kwas foliowy – pirydoksyna (ograniczająca działanie MMH) |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Zatrucie może zakończyć się śpiączką i ostatecznie śmiercią (5-7 dni po spożyciu). |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| wartości odżywcze |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
zapiski i ciekawostki historyczne | bibliografia |
|---|---|
Ø | Ø |
gatunek podobny | cechy odróżniające |
|---|---|
Piestrzenica infułowata | inny kształt główki – składa się z kilku dużych, nie bruzdowanych płatów, występuje na jesień |
Piestrzenica olbrzymia | większe owocniki, inny kształt kapelusza, jaśniejsza barwa, trzon pełny |
Piestrzenica wzniesiona | bardziej wysmukłe owocniki, kapelusz ma kształt powyginanego dysku |
Smardz jadalny | kolor owocnika – brązowo-żółty, kształt – głębokie jamki, przypomina nieco plaster pszczeli |
Smardz stożkowaty | kolor owocnika – żółtobrązowy, kształt – główka zwykle zaostrzona w górnej części, jamkowata |
galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)
Ø
przypisy i bibliografia