Piestrzenica kasztanowata
| kategoria: grzyb | rodzina: krążkownicowate |
| nazwa polska: Piestrzenica kasztanowata inne nazwy polskie: Babi uch, Babie uszy, Grzyb majowy nazwy zwyczajowe: Babieusz, Murchla nazwa łacińska: Gyromitra esculenta synonimy łacińskie: Gyromitra esculenta var. alba (1951), Gyromitra esculenta var. aurantiaca (1969), Gyromitra esculenta var. crispa (1898), Gyromitra esculenta (1849), Gyromitra esculenta var. fragilis (1971), Gyromitra esculenta var. fulva (1986), Helvella esculenta (1800), Physomitra esculenta (1907) |
| określenie nazwy polskiej: Ø pierwsza klasyfikacja: Christiaan Hendrik Persoon, 1800 r. aktualna klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1849 r. |
| kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
| powszechność w kraju: częsty ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
| zasięg na świecie: w Europie występuje tylko w niektórych regionach, w innych w ogóle nie był notowany |
| sezon: grzyb wiosenny, letni okres występowania: marzec – czerwiec | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
| zastosowanie ogólne: TRUJĄCY zastosowanie ogólne w stanie surowym: śmiertelnie trujący kategoria smaku: Ø smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis główny: |
| owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: owocnik zbudowany jest z główki i trzonu, wewnątrz pusty, nieregularnie kulisty owocnik – powierzchnia: silnie mózgowato-pofałdowana, dołkowata owocnik – kolor: czerwonobrązowy, ciemnobrązowy, czasami z odcieniem fioletu, kremowy wewnątrz owocnik – średnica: 5 – 15 cm owocnik – wysokość: 5 – 12 cm hymenofor – typ: gładki hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: chrząstkowaty, łamliwy, bardzo kruchy, grubość 1 – 2 mm miąższ – kolor: białawy miąższ – zapach: niewyraźny, przyjemny zapach niedojrzałych orzechów miąższ – smak: bardzo słaby, przyjemny trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: krótki, nieregularny, w dolnej części nieco zgrubiały, od pełnego (młode owocniki) do pustego (starsze owocniki) trzon – powierzchnia: posiada nieregularne wgłębienia trzon – kolor: od białawego (młode owocniki) do fioletowo-czerwonego (starsze owocniki) trzon – średnica: 1,5 – 3 cm trzon – wysokość: 3 – 7 cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: Ø pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø |
| odżywianie i biotop: |
| sposób odżywiania: saprotrof podłoże: gleba (piaszczysta) terytorium: lasy iglaste (lasy sosnowe i świerkowe), zręby, miejscach o poruszonej ściółce, przy brzegach potoków, na składowiskach drewna, tylko tereny nizinne gatunek sąsiadujący: Ø gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
| wielkość występowania: |
| występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie(często) wielkość grupy: kilka, kilkanaście owocników kształt grupy: Ø |
| zarodniki: |
| zarodniki – kształt: od wrzecionowatego do elipsoidalnego, gładkie zarodniki – kolor: bezbarwne zarodniki – wymiary: 19 – 28 × 10 – 13 μm wysyp zarodników – kolor: białawy |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| hymenofor: Ø miąższ: Ø trzon: Ø |
| reakcje makrochemiczne: |
| KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
| wartości odżywcze: |
| wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
| ciekawostki |
|---|
| Mimo tego że Piestrzenica kasztanowata jest uznana na całym świecie za trujący gatunek grzyba to w Finlandii jej susz jest dopuszczony do spożycia. |
| Gatunek ten rośnie stosunkowo powoli, nawet przez kilka tygodni. |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska to Gyromitra esculenta gdzie esculenta tłumaczy się jako “jadalna”. |
| odmiany i formy |
|---|
| Ø |
| uwagi |
|---|
| Dawniej Piestrzenicę kasztanowatą uznawano za jadalną i masowo sprzedawano oraz spożywano ale do czasu kiedy to wiele zatruć i zgonów wreszcie powiązano ze spożyciem tego grzyba. |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| Ø |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| – gyromitryna – lotna substancja toksyczna, zawartość 40-732 mg na kilogram (zależnie od regionu), po spożyciu w organizmie człowieka jest hydrolizowana do monometylohydrazyny (MMH), toksyna ta wykazuje właściwości rakotwórcze (stare owocniki zawierają więcej trującej gyromitryny) |
| objawy zatrucia |
|---|
| Pierwsze objawy zatrucia występują po 6–24 godzinach. – zaburzenia żołądkowo-jelitowe – uszkodzenia wątroby – uszkodzenia śledziony – uszkodzenia nerek – uszkodzenia szpiku kostnego – uszkodzenia wzroku |
| leczenie zatrucia |
|---|
| – płukanie żołądka – węgiel aktywowany – nawadnianie wlewami dożylnymi – kwas foliowy – pirydoksyna (ograniczająca działanie MMH) |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Zatrucie może zakończyć się śpiączką i ostatecznie śmiercią (5-7 dni po spożyciu). |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| Ø |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| gatunek podobny: Piestrzenica infułowata |
| cechy odróżniające: inny kształt główki – składa się z kilku dużych, nie bruzdowanych płatów, występuje na jesień |
| gatunek podobny: Piestrzenica olbrzymia |
| cechy odróżniające: większe owocniki, inny kształt kapelusza, jaśniejsza barwa, trzon pełny |
| gatunek podobny: Piestrzenica wzniesiona |
| cechy odróżniające: bardziej wysmukłe owocniki, kapelusz ma kształt powyginanego dysku |
| gatunek podobny: Smardz jadalny |
| cechy odróżniające: kolor owocnika – brązowo-żółty, kształt – głębokie jamki, przypomina nieco plaster pszczeli |
| gatunek podobny: Smardz stożkowaty |
| cechy odróżniające: kolor owocnika – żółtobrązowy, kształt – główka zwykle zaostrzona w górnej części, jamkowata |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
Ø
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0