Podgrzyb brunatny

kategoria: grzyb

rodzina: borowikowate

nazwa polska: Podgrzyb brunatny
inne nazwy polskie: Borowik brunatny, Borowik Grzyb kasztanowaty, Grzyb płowy, Grzyb francuski, Grzyb kasztanowaty, Grzyb płowy, Grzyb polski, Podgrzybek brunatny, Podgrzybek jadalny
nazwy zwyczajowe: Czarnulka, Czarny łepek, Kasztanowaty, Podgrzybnik, Podlasek, Półgrzybek, Siniak, Sośniak, Zajączek, Zajęczak
nazwa łacińska: Imleria badia
synonimy łacińskie: Boletus badius (1821), Boletus castaneus (1828), Boletus castaneus (1918), Ixocomus badius (1888), Rostkovites badia (1881), Suillus badius (1898), Viscipellis badia (1886), Xerocomus badius (1931)

określenie nazwy polskiej: Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 2021 r.
pierwsza klasyfikacja: Elias Magnus Fries, 1818 r.
aktualna klasyfikacja: Alfredo Vizzini, 2014 r.

kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy

typ ogólny: grzyb naziemny

powszechność w kraju: powszechny
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

zasięg na świecie: występuje w Ameryce Północnej, Europie, Australii i Japonii

sezon: grzyb letni, grzyb jesienny
okres występowania: czerwiec – listopad

czas życia: owocniki jednoroczne
długość życia: Ø

zastosowanie ogólne: JADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: trujący^[1]
kategoria smaku: jadalny dobrej jakości
smak ogólny: przyjemny
zapach ogólny: grzybowy
wyjątki zastosowania: Ø

trudność identyfikacji: bardzo łatwe
cechy wyróżniające: Ø

opis główny:

owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty
owocnik – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do rozpostartego (starsze owocniki)
owocnik – powierzchnia: naga, gładka, czasami filcowata, w czasie deszczu lekko śluzowata, brzeg kapelusza gładki
owocnik – kolor: brązowy, kasztanowo-brunatny
owocnik – średnica: 3 – 15^{(max 16)} cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: pory od bardzo wąskich (młode owocniki) do średniej szerokości, kanciastych (starsze owocniki)
hymenofor – nasada: rurki lekko wcięte wokół trzonu
hymenofor – kolor: od blado-ochrowego, żółtawego (młode owocniki) do oliwkowo-żółtego, zielonkawego (starsze owocniki)
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
miąższ – kształt: twardy, jędrny
miąższ – kolor: białawy, żółtawy
miąższ – zapach: przyjemny, grzybowy^[2], nieco owocowy^[2]
miąższ – smak: przyjemny
trzon – występowanie: tak
trzon – typ: centryczny
trzon – kształt: od pękatego (młode owocniki) do cylindrycznego (starsze owocniki), w miejscu uszkodzenia zmienia kolor na ciemnoniebieski, pełny, cylindryczny, lekko wygięty, z podstawą zaostrzoną
trzon – powierzchnia: podłużne, ciemniejsze pręgi, podłużnie włóknista
trzon – kolor: od jasnobrązowego do żółtobrązowego, z podłużnymi, ciemnymi pręgami
trzon – średnica: 1 – 5 cm
trzon – wysokość: 5 – 12^{(max 18)} cm
osłona – typ: Ø
osłona – kształt: Ø
osłona – pozostałość: Ø
pierścień – występowanie: nie
pierścień – kształt: Ø
pierścień – kolor: Ø
pierścień – wysokość: Ø – Ø mm
pochwa – występowanie: nie
pochwa – kształt: Ø
pochwa – kolor: Ø
pochwa – wysokość: Ø – Ø cm
mleczko – występowanie: nie
mleczko – kolor: Ø
mleczko – smak: Ø
mleczko – gęstość: Ø
mleczko – obfitość: Ø
gutacja – występowanie: Ø
gutacja – kolor: Ø

odżywianie i biotop:

sposób odżywiania: symbiont
podłoże: gleba (piaszczysta, kwaśna, często przy pniakach, w mchu)
terytorium: lasy iglaste, lasy mieszane
gatunek sąsiadujący: Ø
gatunek będący podłożem: Ø
gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity
gatunek będący żywicielem: Ø

wielkość występowania:

występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie (częściej w grupie)
wielkość grupy: kilka owocników
kształt grupy: Ø

zarodniki:

zarodniki – kształt: elipsoidalne, gładkie
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 4 – 5 × 12 – 17 μm
wysyp zarodników – kolor: brązowo-oliwkowy

zmienność ogólna:

zmienność kształtu: gatunek o zmiennym kształcie
zmienność koloru: gatunek o w miarę niezmiennej barwie

wpływ czynników przyrodniczych:

wpływ opadów: w dni deszczowe powierzchnia kapelusza jest lepka, pokryta śluzem
wpływ światła: Ø
wpływ temperatury: Ø
wpływ wiatru: Ø

zmiana koloru po uszkodzeniu:

hymenofor: tak, na niebieskozielony
miąższ: tak, lekko sinieje
trzon: Ø

reakcje makrochemiczne:

KOH/NaOH: Ø
FeSO₄: Ø
C₆H₅OH: Ø
NH₄0H: Ø
C₆H₅NH₂: Ø
AgNO3: Ø
gwajak: Ø
inne odczynniki: Ø

wartości odżywcze:

wartość energetyczna: 49,0 kcal (w 100 g świeżych owocników, 349,2 kcal (w 100 g suszonych owocników, 44,0 kcal w 100g marynowanych owocników)
woda: tak
białko: tak (3,6 g w 100 g świeżych owocników, 32,4 g w 100 g suszonych owocników, 2,0 g w 100g marynowanych owocników)
tłuszcze: tak (0,5 g w 100 g świeżych owocników, 3,2 g w 100 g suszonych owocników, 0,2 g w 100g marynowanych owocników)
węglowodany: tak (4,0 g w 100 g świeżych owocników, 47,7 g w 100 g suszonych owocników, 8,4 g w 100g marynowanych owocników)
sole: sole mineralne
cukry: tak
błonnik: tak
witaminy: A, B1, B2, B3, C, D, E
minerały: fosfor, potas, sód, wapń, żelazo, cynk, jod, mangan
kwasy: nienasycone kwasy tłuszczowe
przeciwutleniacze: Ø
pozostałe: flawonoidy

ciekawostki
Zdarza się, że z jednej nóżki Podgrzyba brunatnego wyrastają aż dwa kapelusze.^[2]
Grzybnia tego gatunku jest dosyć długowieczna, niekiedy żyjąca do kilkudziesięciu lat. W lasach liściastych grzyb ten występują bardzo rzadko a to właśnie jedynie za sprawą grzybni, która mogła przetrwać w ziemi i pamiętać, że w tym miejscu kiedyś rósł las iglasty.

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Imleria badia, gdzie badius znaczy „pieknie brunatny”.

odmiany i formy
Ø

uwagi
Grzyb ten ma wysoką zdolnością do kumulowania metali ciężkich (np. radioaktywny cez). Dlatego grzyby te należy zbierać z dala od ruchliwych ulic.

robaczywienie
Ø

właściwości prozdrowotne
Ø

transport
To gatunek bardzo łatwy w transporcie.

przechowywanie
Ø

uprawa
Tak – udane rezultaty hodowli przydomowych.

przygotowanie w celach leczniczych
Ø

spożycie w celach leczniczych
Ø

handel
To gatunek dopuszczony do obrotu.

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Ø

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

zastosowanie kulinarne
– smażenie – zapiekanie – marynowanie – mrożenie – suszenie

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Ø

gatunek podobny: Borowik sosnowy

cechy odróżniające: siateczka na trzonie, miąższ nie zmienia barwy po uszkodzeniu

gatunek podobny: Goryczak żółciowy

cechy odróżniające: gorzki w próbie smakowej

gatunek podobny: Piaskowiec kasztanowaty

cechy odróżniające: jamisto pusty trzon, miąższ nie zmienia barwy po przecięciu

gatunek podobny: Suchogrzybek oprószony

cechy odróżniające: aksamitna, czarniawa barwa kapelusza

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Podgrzyb_brunatny
²źródło: https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/podgrzybek-brunatny-opis-wystepowanie-i-zdjecia-grzyb-podgrzybek-brunatny-ciekawostki,23382.html

przypisy i bibliografia

_Zakaz _{kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0}