Podgrzybek zajączek
| kategoria: grzyb wielkość: wielkoowocnikowy typ ogólny: gatunek naziemny | klasa: podstawczaki rząd: borowikowce rodzina: borowikowate |
| charakterystyka: jadalny, pospolity, niepodlegający ochronie |
| nazwa polska: Podgrzybek zajączek inne nazwy polskie: Borowik zajęczy, Grzyb cynamonowobrunatny, Grzyb zajęczy, Huba rzeszotnik, Muchownik zielony, Podgrzybek zajączek odmiana typowa, Zajęcze wargi, Zajęczy grzyb, Zajęczy grzybek nazwy potoczne: Mysiak, Podgrzybek, Zajączek nazwa łacińska: Xerocomus subtomentosus synonimy łacińskie: Boletus lanatus (1844), Boletus leguei (1894), Boletus striipes (1874), Boletus subtomentosus (1907), Boletus subtomentosus (1912), Boletus subtomentosus (1970), Boletus xanthus (1980), Ceriomyces subtomentosus (1909), Leccinum subtomentosum (1821), Rostkovites subtomentosus (1881), Versipellis subtomentosus (1886), Xerocomopsis subtomentosus (1940), Xerocomus ferrugineus (1994), Xerocomus lanatus (1946), Xerocomus leguei (1985), Xerocomus subtomentosus (1931), Xerocomus subtomentosus (1933), Xerocomus xanthus (1989) nazwa angielska: Boring brown bolete, Brown and yellow bolet, Suede bolete, Yellow-cracked bolete |
| określenie nazwy polskiej: Alina Skirgiełło, 1960 r. pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r. aktualna klasyfikacja: Lucien Quélet, 1888 r. |
| powszechność w kraju: pospolity trend liczebności w kraju: Ø ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø sugestia dotycząca ochrony: Ø historia ochrony: Ø |
| zasięg na świecie: szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, na półkuli południowej nie występuje, z okolic równikowych podano jego stanowiska tylko w Kolumbii w Ameryce Południowej [1] |
| sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: czerwiec – październik |
| zastosowanie ogólne: JADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: jadalny dobrej jakości smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
| trudność identyfikacji: łatwe cechy wyróżniające: Ø |
| opis |
| typ owocnika: |
| owocnik – typ: kapeluszowy rurkowaty |
| część główna owocnika: |
| część główna owocnika – kształt: kapelusz od półkolistego (młode owocniki) do rozpłaszczonego (starsze owocniki) część główna owocnika – kolor: oliwkowo-brązowy(najczęściej), żółtobrązowy lub siwo-brązowy(rzadko) |
| wymiary owocnika: |
| owocnik – średnica: 3 – 10(max 15)[3] cm owocnik – wysokość: Ø – Ø cm |
| brzeg części głównej owocnika: |
| brzeg – kształt: długo podwinięty brzeg – kolor: Ø brzeg – szerokość: Ø |
| powierzchnia części głównej: |
| powierzchnia – kształt: aksamitna lub pilśniowa, matowa, zamszowa, skórka niedająca się ściągnąć powierzchnia – wzór: Ø integralność skórki z miąższem: Ø powierzchnia – tendencja do pękania: powierzchnia kapelusza w dni suche popękana jest na poletka |
| hymenofor: |
| hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – ulokowanie: Ø hymenofor – kształt: pory duże, kanciaste, nieregularne, pory do 1,5 mm szerokości hymenofor – nasada: rurki od przyrośniętych, lekko zbiegających (młode owocniki) do wolnych (starsze owocniki) [1] hymenofor – kolor: od żółtego (młode owocniki) do zielonożółtego, oliwkowo-brązowego (starsze owocniki) hymenofor – wysokość: 5 – 20 mm integralność hymenoforu z miąższem: Ø ujście hymenoforu – kształt: Ø ujście hymenoforu – kolor: Ø ujście hymenoforu – wymiary: Ø – Ø mm |
| miąższ: |
| miąższ – kształt: od miękkiego, mięsistego (w kapeluszu) do włóknistego, twardy (w trzonie) miąższ – kolor: biały lub kremowy z żółtym odcieniem, ciemniejszy nad rurkami [1] miąższ – zapach: owocowy, grzybowy, nieprzyjemny[1], przypominający jodoform[1] miąższ – siła zapachu: Ø miąższ – smak: łagodny miąższ – siła smaku: Ø miąższ – grubość w części głównej: Ø – Ø mm |
| trzon: |
| trzon – występowanie: tak trzon – typ: centryczny trzon – kształt: smukły, cylindryczny, zwężony u dołu, górą karbowany, często wygięty trzon – struktura: pełny trzon – powierzchnia: w górnej części delikatnie ziarnista, niekiedy siateczkowata trzon – tendencja do pękania: Ø trzon – wzór na powierzchni: Ø trzon – kolor: od żółtego, żółtobrązowego do czerwonobrązowego, niekiedy podłużne, ciemniejsze pręgi lub siateczka o bardzo wydłużonych oczkach trzon – średnica: 1 – 3 cm trzon – wysokość: 5 – 13(max 20)[3] cm integralność trzonu z częścią główną: Ø podstawa trzonu – kształt: strzępki grzybni u nasady trzonu barwy białej |
| osłona: |
| osłona – występowanie: Ø osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – kolor: Ø osłona – pozostałość: Ø |
| resztki osłony na powierzchni części głównej: |
| resztki osłony – występowanie: Ø resztki osłony – typ: Ø resztki osłony – kształt: Ø resztki osłony – rozmieszczenie: Ø resztki osłony – trwałość: Ø resztki osłony – kolor: Ø resztki osłony – wymiary: Ø × Ø mm |
| osłona hymenoforu: |
| osłona hymenoforu – występowanie: Ø osłona hymenoforu – kształt: Ø osłona hymenoforu – trwałość: Ø osłona hymenoforu – kolor: Ø |
| pierścień: |
| pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – trwałość: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm integralność pierścienia z trzonem: Ø |
| pochwa: |
| pochwa – występowanie: Ø pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – średnica: Ø – Ø cm pochwa – wysokość: Ø – Ø cm |
| mleczko: |
| mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø |
| gutacja: |
| gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø gutacja – obfitość: Ø |
| zmienność ogólna: |
| zmienność kształtu: gatunek o nieco zmiennym kształcie zmienność koloru: gatunek o nieco zmiennej barwie |
| zmiana koloru po uszkodzeniu: |
| zmiana koloru hymenoforu: nie [1] zmiana koloru miąższu: tak, sinieje zmiana koloru trzonu: Ø |
| reakcje makro-chemiczne: |
| KOH (wodorotlenek potasu): Ø NaOH (wodorotlenek sodu): Ø FeSO4 (siarczan żelaza II): Ø C6H5OH (fenol): Ø NH40H (woda amoniakalna): Ø C6H5NH2 (anilina): Ø AgNO3 (azotan srebra): Ø nalewka gwajakowa: Ø inne odczynniki: Ø |
| wpływ czynników przyrodniczych: |
| wpływ opadów: powierzchnia kapelusza w dni suche popękana jest na poletka wpływ światła: Ø wpływ temperatury: powierzchnia kapelusza w dni suche popękana jest na poletka wpływ wiatru: Ø |
| występowanie: |
| występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie wielkość grupy: Ø kształt grupy: Ø |
| odżywanie: |
| sposób odżywiania: symbiont |
| podłoże: |
| podłoże – rodzaj: gleba (kwaśna) podłoże – właściwości: Ø integralność owocnika z podłożem: Ø |
| siedlisko: |
| terytorium ogólne: lasy liściaste, lasy iglaste, lasy mieszane, parki siedlisko – właściwości: Ø forma terenu: Ø |
| gatunek towarzyszący: |
| gatunek sąsiadujący: Borówka brusznica, Borówka czernica gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę: Dąb, Grab, Buk, Kasztan jadalny(w krajach śródziemnomorskich) gatunek będący żywicielem: Ø |
| okres rozwoju: |
| czas życia: Ø długość życia: Ø okres występowania: Ø – Ø pora wzrostu: Ø |
| hymenium: |
| hymenium – opis: Ø |
| zarodniki: |
| wysyp zarodników – kolor: brązowo-oliwkowy zarodniki – kształt: duże, wrzecionowate do elipsoidalnych zarodniki – powierzchnia: Ø zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 10(max 12)[3] – 15 × 4 – 5,5(max 6)[3] μm |
| wartość energetyczna: |
| owocniki surowe: Ø owocniki suszone: Ø |
| wartości odżywcze: |
| witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø pozostałe: Ø |
galeria obrazująca hymenofor
| informacje |
| ciekawostki |
|---|
| Podgrzybek zajączek należy do rodziny borowików i zdaniem współczesnych naukowców poprawna polska nazwa powinna brzmieć Borowik zajęczy. |
| Grzyb ten często robaczywieje. |
| Podgrzybki zajączki przedstawiają małą wartość pod względem odżywczym. Pod mikroskopem elektronowym na powierzchni zarodników widoczna jest ornamentacja przypominająca rozrzucane bakterie w kształcie prętów. [1]Zbiera jedynie osobniki młode. Starsze są często gąbczaste i wodniste. |
| Pod mikroskopem elektronowym na powierzchni zarodników widoczna jest ornamentacja przypominająca rozrzucane bakterie w kształcie prętów. [1] |
| etymologia |
|---|
| Nazwa łacińska tego gatunku to Xerocomus subtomentosus, gdzie subtomentosus oznacza “pokryty drobnymi włoskami”. [1] |
| odmiany i formy |
|---|
| Podgrzybek zajączek posiada kilka form barwnych: – Xerocomus subtomentosus var. luteolus (o jasnożółtym kapeluszu) [1] – – Xerocomus subtomentosus var. rubrotinctus (o brązowoczerwonawym kapeluszu) [1] |
| uprawa |
|---|
| Ø |
| transport |
|---|
| To gatunek bardzo łatwy w transporcie. |
| przechowywanie |
|---|
| Ø |
| robaczywienie |
|---|
| Ø |
| handel |
|---|
| To gatunek dopuszczony do obrotu. |
| uwagi ogólne |
|---|
| Gatunek ten wykazuje znaczące skażenie rtęcią, ciężkim metalem szczególnie toksycznym dla układu nerwowego, pokarmowego oraz odpornościowego. W jednym z badań przeprowadzonych w 12 różnych miejscach Polski w 2012 wykazano, że wszędzie podgrzybki zajączki zawierały wyższe poziome rtęci, najwyższe zaś w okolicach Złotoryi. [2] |
| właściwości prozdrowotne |
|---|
| Ø |
| przygotowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| spożycie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| uwagi przy spożyciu w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| historyczne zastosowanie w celach leczniczych |
|---|
| Ø |
| toksyny |
|---|
| Ø |
| czas wystąpienia pierwszych objawów zatrucia |
|---|
| Ø |
| objawy zatrucia |
|---|
| Ø |
| leczenie zatrucia |
|---|
| Ø |
| skutki braku leczenia zatrucia |
|---|
| Ø |
| zastosowanie kulinarne |
|---|
| – gotowanie – duszenie – smażenie – marynowanie (głównie młode owocniki) |
| uwagi w zastosowaniu kulinarnym |
|---|
| Niektóre źródła sugerują zdjąć skórkę z kapelusza przed przyrządzeniem grzyba (jest nieco gorzkawa) – ale trzeba zaznaczyć, że to bardzo trudne. |
| przepisy kulinarne |
|---|
| Ø |
| choroby grzybowe |
|---|
| Ø |
| zapobieganie chorobom grzybowym |
|---|
| Ø |
| zwalczanie chorób grzybowych |
|---|
| Ø |
| zastosowanie inne |
|---|
| Ø |
| inne zastosowanie historyczne |
|---|
| Ø |
| zapiski i ciekawostki historyczne |
|---|
| Ø |
| mapa występowania |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
| gatunki podobne |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Podgrzybek grubosiatkowany nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: żółte strzępki grzybni u nasady trzonu |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Suchogrzybek oprószony nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: pory sinieją po ugnieceniu |
| gatunek podobny: |
| nazwa polska: Suchogrzybek złotopory nazwa łacińska: Ø zastosowanie ogólne: Ø cechy odróżniające: bardziej popękany kapelusz, jaśniejsze pory i trzon o czerwonawym odcieniu |
galeria obrazująca gatunki podobne, najczęściej mylone
[1] źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Podgrzybek_zaj%C4%85czek
[2] źródło: https://www.ekologia.pl/srodowisko/przyroda/podgrzybek-zajaczek-opis-wystepowanie-i-zdjecia-grzyb-podgrzybek-zajaczek-ciekawostki,25871.html
[3] źródło: https://grzyby.pl/gatunki/Xerocomus_subtomentosus.htm
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 5.1