Sromotnik smrodliwy

kategoria: grzybrodzina: sromotnikowate
nazwa polska: Sromotnik smrodliwy
inne nazwy polskie: Bedłka pańska, Słupiak cuchnący, Smardz śmierdzący, Sromotnik bezwstydny, Sromotnik śmierdzący, Sromotnik wstydliwy, Śmierdząca panna, Węże jajo
nazwy zwyczajowe: Biskup, Czubosz, Czujny, Gazówka, Jajczak, Kołpak, Nadymana, Panna-bedłka, Pszczela, Smrodlica, Smrodnik, Smrodziuch, Sromnik, Śmierdziak, Śmierdziel, Śmierdziuch, Świeczka
nazwa łacińska: Phallus impudicus
synonimy łacińskie: Phallus impudicus (1932), Phallus impudicus (1993), Phallus impudicus (1932), Phallus impudicus (1996), Phallus impudicus (2010), Phallus impudicus (1932), Phallus mauritianus (1910)
określenie nazwy polskiej: Józef Jundziłł, 1830 r.
pierwsza klasyfikacja: Ø
aktualna klasyfikacja: Ø
kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowytyp ogólny: grzyb naziemny
powszechność w kraju: pospolity
ochrona prawna: 
brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: 
Ø
zasięg na świecie: występuje na całej półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego, a także w Ameryce Południowej i w Azji (Japonia, Cejlon, Jawa) [1]
sezon: grzyb letni, jesienny
okres występowania: maj – listopad
czas życia: owocniki jednoroczne
długość życia: Ø
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym:
 Ø
kategoria smaku:
 Ø
smak ogólny: Ø
zapach ogólny: Ø
wyjątki zastosowania:
 Ø
trudność identyfikacji: bardzo łatwe
cechy wyróżniające: Ø
opis główny:
owocnik – typ: Ø
owocnik – kształt: od kulistego lub jajowatego (młode, nierozwinięte owocniki) do trzonu z główką (starsze owocniki), typowy receptakl, walcowaty, górą wąski
owocnik – powierzchnia: porowata, główka początkowo pokryta oliwkowozielonawym, nieco brązowym lub czarnooliwkowym śluzem, zawierającym zarodniki
owocnik – kolor: główka zielonkawa
owocnik – średnica: 2 – 5 cm
owocnik – wysokość: 10 – 30 cm
hymenofor – typ: Ø
hymenofor – kształt: Ø
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
miąższ – kształt: gąbczasty, porowaty, pusty, kruchy
miąższ – kolor: Ø
miąższ – zapach: silny, nieprzyjemny, zapach padliny
miąższ – smak: łagodny, lekko ziemisto-rzodkiewkowy
trzon – występowanie: Ø
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: biały, białawy
trzon – średnica: 2 – 4 cm
trzon – wysokość: 10 – 25 cm
osłona typ: Ø
osłona kształt: Ø
osłona pozostałość: Ø
pierścień występowanie: Ø
pierścień kształt: Ø
pierścień kolor: Ø
pierścień wysokość: Ø – Ø mm
pochwa występowanie: tak
pochwa kształt: Ø
pochwa kolor: Ø
pochwa wysokość: Ø – Ø cm
mleczko – występowanie: Ø
mleczko kolor: Ø
mleczko smak: Ø
mleczko gęstość: Ø
mleczko obfitość: Ø
gutacja występowanie: Ø
gutacja kolor: Ø
odżywianie i biotop:
sposób odżywiania: Ø
podłoże: gleba (żyzna, bogata w próchnicę)
terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, parki, zarośla, miejsca cieniste i wilgotne, ogrody, rzadziej na terenach górskich
gatunek sąsiadujący: Buk
gatunek będący podłożem: Ø
gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek będący żywicielem: Ø
wielkość występowania:
występowanie typ: pojedynczo lub w grupie
wielkość grupy: mała
kształt grupy: Ø
zarodniki:
zarodniki – kształt: podłużnie eliptyczne, gładkie
zarodniki – kolor: bladożółte
zarodniki – wymiary: 3,5 – 5,0 × 1,5 – 2,0 μm
wysyp zarodników – kolor: zielonkawy
zmienność ogólna:
zmienność kształtu: Ø
zmienność koloru: Ø
wpływ czynników przyrodniczych:
wpływ opadów: Ø
wpływ światła: Ø
wpływ temperatury: Ø
wpływ wiatru: Ø
zmiana koloru po uszkodzeniu:
hymenofor: Ø
miąższ: Ø
trzon: Ø
reakcje makrochemiczne:
KOH/NaOH: Ø
FeSO4: Ø
C6H5OH: Ø
NH40H: Ø
C6H5NH2: Ø
AgNO3: Ø
gwajak: Ø
inne odczynniki: Ø
wartości odżywcze:
wartość energetyczna: Ø
woda: Ø
białko: Ø
tłuszcze: Ø
węglowodany: Ø
sole: Ø
cukry: Ø
błonnik: Ø
witaminy: Ø
minerały: Ø
kwasy: Ø
przeciwutleniacze: Ø
pozostałe: Ø
ciekawostki
Sromotnik smrodliwy jest jadalny na początku stadium (forma jaja) nawet w stanie surowym ale częściej marynowane. “Czarcie jaja” to nazwa potoczna dla początkowej formy tego gatunku. [1]
Dojrzałe owocniki są niejadalne z powodu nieprzyjemnego zapachu ale we Francji i Niemczech, pozbawione warstwy zarodnionośnej owocniki sromotnika smrodliwego są jednak uważane za przysmak. Spożywane są na surowo lub w marynacie, używa się ich też do przyprawiania kiełbas. [1] Niektóre źródła podają, że w Polsce czasami spożywa się młode osobniki (można je na przykład usmażyć).
Silny zapach padliny jest wyczuwalny z dość daleka. Zwabia on muchy, które odżywiają się galaretowatą masą i zarodnikami, przy okazji rozsiewając je na duże odległości.
W średniowieczu służył do sporządzania tzw. napoju miłości (najprawdopodobniej sugerowano się jego kształtem).
Jest niestety jednym z najczęściej niszczonych grzybów w naszych lasach, najprawdopodobniej ze względu na zapach, może kształt. Z tego też powodu na dobrych kilka lat trafił na listę gatunków chronionych (1983 – 2004).
Sromotnik smrodliwy trafił do Księgi Rekordów Guinnessa, jako najszybciej rosnący grzyb na świecie. Prędkość jego wzrostu to nawet 5 mm na minutę! Docelową wielkość osiąga od kilkudziesięciu minut do kilku godzin.
Ze sromotnika robione są kremy, maści, nalewki do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. A cuchnący śluz jest podobno wspaniałym środkiem przeciwreumatycznym.
Podobno w środowisku grzybiarzy młode okazy Sromotnika smrodliwego są wykorzystywane do przeprowadzenia “chrztu” dla nowo przyjętych członków towarzystwa.
Według wierzeń ludowych, ludzie spożywający ten grzyb nie mają problemów ze zdrowiem.
etymologia
Nazwa rodzajowa wywodzi się od greckiej nazwy prącia (φαλλός, w zlatynizowanej formie Phallus). [1]
Również polska nazwa sromotnik to staropolski wyraz oznaczający osobę okrytą hańbą lub siejącą zgorszenie. Drugi człon nazwy w języku polskim pochodzi od nieprzyjemnego zapachu wydzielanego przez tego grzyba. [1]
odmiany i formy
Ø
uwagi
Ø
robaczywienie
Ø
właściwości prozdrowotne
Naukowcy wykazali, że wyciąg ze Sromotnika smrodliwego może być pomocny w leczeniu zakrzepicy. [1]
Właściwości Sromotnika smrodliwego są porównywane do działania azjatyckiego grzyba Shiitake, m.in. w zakresie poprawy lipidogramu i ciśnienia krwi. [2]
Nalewka z młodych owocników była stosowana tradycyjni na bóle brzucha, zapalenie i wrzody żołądka, choroby nerek, dnę moczanową, astmę oskrzelową i gruźlicę do okładów na bóle stawów i reumatyzm oraz przemywania ran, w tym odleżyn, ukąszeń, poparzeń, wysypki zakaźnej. [2]
Związki aktywne Sromotnika smrodliwego wykazują właściwości przeciwwirusowe, antybakteryjne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne i immunostymulujące. [2]
Sromotnik smrodliwy uważany jest za środek antynowotworowy (często stosuje się go wraz z innymi grzybami leczniczymi, takimi jak Shiitake, Reishi czy Maitake). Jego właściwości zostały potwierdzone w badaniach, wykazano też jednak możliwy niekorzystny wpływ związków grzyba na męską płodność, a dokładniej – produkcję spermy. Działania uboczne i przeciwwskazania do przyjmowania grzyba muszą jeszcze zostać ustalone. Dopóki kwestia ta nie zostanie wyjaśniona, bezpieczniej korzystać z nalewek z grzyba jedynie zewnętrznie, a także stosować go w formie maści, w której ma udowodnione działanie wspomagające regenerację uszkodzonej skóry. [2]
transport
Ø
przechowywanie
Ø
uprawa
Ø
przygotowanie w celach leczniczych
Ø
spożycie w celach leczniczych
Ø
handel
Ø
toksyny
Ø
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Ø
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
zastosowanie kulinarne
Ø
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
Ø
gatunek podobny: Mądziak psi
cechy odróżniające:  mniejsze i bardziej wiotkie owocniki
gatunek podobny: Sromotnik fiołkowy
cechy odróżniające: lekko fioletowy lub różowawy kolor osłony, słabszy zapach
gatunek podobny: Sromotnik woalkowy
cechy odróżniające: Ø

gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sromotnik_smrodliwy
2 źródło: https://stronazdrowia.pl/sromotnik-bezwstydny-grzyb-niejadalny-i-smierdzacy-ale-leczniczy-i-ceniony-jako-przysmak-czy-sromotnik-bezwstydny-jest-trujacy/ar/c14-15816468

przypisy i bibliografia

Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0

Prawa autorskie.