Sromotnik smrodliwy
kategoria: grzyb | rodzina: sromotnikowate |
nazwa polska: Sromotnik smrodliwy inne nazwy polskie: Bedłka pańska, Słupiak cuchnący, Smardz śmierdzący, Sromotnik bezwstydny, Sromotnik śmierdzący, Sromotnik wstydliwy, Śmierdząca panna, Węże jajo nazwy zwyczajowe: Biskup, Czubosz, Czujny, Gazówka, Jajczak, Kołpak, Nadymana, Panna-bedłka, Pszczela, Smrodlica, Smrodnik, Smrodziuch, Sromnik, Śmierdziak, Śmierdziel, Śmierdziuch, Świeczka nazwa łacińska: Phallus impudicus synonimy łacińskie: Phallus impudicus (1932), Phallus impudicus (1993), Phallus impudicus (1932), Phallus impudicus (1996), Phallus impudicus (2010), Phallus impudicus (1932), Phallus mauritianus (1910) |
określenie nazwy polskiej: Józef Jundziłł, 1830 r. pierwsza klasyfikacja: Ø aktualna klasyfikacja: Ø |
kategoria wielkości: grzyb wielkoowocnikowy | typ ogólny: grzyb naziemny |
powszechność w kraju: pospolity ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej kategoria zagrożenia: Ø |
zasięg na świecie: występuje na całej półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego, a także w Ameryce Południowej i w Azji (Japonia, Cejlon, Jawa) [1] |
sezon: grzyb letni, jesienny okres występowania: maj – listopad | czas życia: owocniki jednoroczne długość życia: Ø |
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø kategoria smaku: Ø smak ogólny: Ø zapach ogólny: Ø wyjątki zastosowania: Ø |
trudność identyfikacji: bardzo łatwe cechy wyróżniające: Ø |
opis główny: |
owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: od kulistego lub jajowatego (młode, nierozwinięte owocniki) do trzonu z główką (starsze owocniki), typowy receptakl, walcowaty, górą wąski owocnik – powierzchnia: porowata, główka początkowo pokryta oliwkowozielonawym, nieco brązowym lub czarnooliwkowym śluzem, zawierającym zarodniki owocnik – kolor: główka zielonkawa owocnik – średnica: 2 – 5 cm owocnik – wysokość: 10 – 30 cm hymenofor – typ: Ø hymenofor – kształt: Ø hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: Ø hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm miąższ – kształt: gąbczasty, porowaty, pusty, kruchy miąższ – kolor: Ø miąższ – zapach: silny, nieprzyjemny, zapach padliny miąższ – smak: łagodny, lekko ziemisto-rzodkiewkowy trzon – występowanie: Ø trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: biały, białawy trzon – średnica: 2 – 4 cm trzon – wysokość: 10 – 25 cm osłona – typ: Ø osłona – kształt: Ø osłona – pozostałość: Ø pierścień – występowanie: Ø pierścień – kształt: Ø pierścień – kolor: Ø pierścień – wysokość: Ø – Ø mm pochwa – występowanie: tak pochwa – kształt: Ø pochwa – kolor: Ø pochwa – wysokość: Ø – Ø cm mleczko – występowanie: Ø mleczko – kolor: Ø mleczko – smak: Ø mleczko – gęstość: Ø mleczko – obfitość: Ø gutacja – występowanie: Ø gutacja – kolor: Ø |
odżywianie i biotop: |
sposób odżywiania: Ø podłoże: gleba (żyzna, bogata w próchnicę) terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane, parki, zarośla, miejsca cieniste i wilgotne, ogrody, rzadziej na terenach górskich gatunek sąsiadujący: Buk gatunek będący podłożem: Ø gatunek tworzący symbiozę mikoryzową: Ø gatunek będący żywicielem: Ø |
wielkość występowania: |
występowanie – typ: pojedynczo lub w grupie wielkość grupy: mała kształt grupy: Ø |
zarodniki: |
zarodniki – kształt: podłużnie eliptyczne, gładkie zarodniki – kolor: bladożółte zarodniki – wymiary: 3,5 – 5,0 × 1,5 – 2,0 μm wysyp zarodników – kolor: zielonkawy |
zmienność ogólna: |
zmienność kształtu: Ø zmienność koloru: Ø |
wpływ czynników przyrodniczych: |
wpływ opadów: Ø wpływ światła: Ø wpływ temperatury: Ø wpływ wiatru: Ø |
zmiana koloru po uszkodzeniu: |
hymenofor: Ø miąższ: Ø trzon: Ø |
reakcje makrochemiczne: |
KOH/NaOH: Ø FeSO4: Ø C6H5OH: Ø NH40H: Ø C6H5NH2: Ø AgNO3: Ø gwajak: Ø inne odczynniki: Ø |
wartości odżywcze: |
wartość energetyczna: Ø woda: Ø białko: Ø tłuszcze: Ø węglowodany: Ø sole: Ø cukry: Ø błonnik: Ø witaminy: Ø minerały: Ø kwasy: Ø przeciwutleniacze: Ø pozostałe: Ø |
ciekawostki |
---|
Sromotnik smrodliwy jest jadalny na początku stadium (forma jaja) nawet w stanie surowym ale częściej marynowane. “Czarcie jaja” to nazwa potoczna dla początkowej formy tego gatunku. [1] |
Dojrzałe owocniki są niejadalne z powodu nieprzyjemnego zapachu ale we Francji i Niemczech, pozbawione warstwy zarodnionośnej owocniki sromotnika smrodliwego są jednak uważane za przysmak. Spożywane są na surowo lub w marynacie, używa się ich też do przyprawiania kiełbas. [1] Niektóre źródła podają, że w Polsce czasami spożywa się młode osobniki (można je na przykład usmażyć). |
Silny zapach padliny jest wyczuwalny z dość daleka. Zwabia on muchy, które odżywiają się galaretowatą masą i zarodnikami, przy okazji rozsiewając je na duże odległości. |
W średniowieczu służył do sporządzania tzw. napoju miłości (najprawdopodobniej sugerowano się jego kształtem). |
Jest niestety jednym z najczęściej niszczonych grzybów w naszych lasach, najprawdopodobniej ze względu na zapach, może kształt. Z tego też powodu na dobrych kilka lat trafił na listę gatunków chronionych (1983 – 2004). |
Sromotnik smrodliwy trafił do Księgi Rekordów Guinnessa, jako najszybciej rosnący grzyb na świecie. Prędkość jego wzrostu to nawet 5 mm na minutę! Docelową wielkość osiąga od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. |
Ze sromotnika robione są kremy, maści, nalewki do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. A cuchnący śluz jest podobno wspaniałym środkiem przeciwreumatycznym. |
Podobno w środowisku grzybiarzy młode okazy Sromotnika smrodliwego są wykorzystywane do przeprowadzenia “chrztu” dla nowo przyjętych członków towarzystwa. |
Według wierzeń ludowych, ludzie spożywający ten grzyb nie mają problemów ze zdrowiem. |
etymologia |
---|
Nazwa rodzajowa wywodzi się od greckiej nazwy prącia (φαλλός, w zlatynizowanej formie Phallus). [1] |
Również polska nazwa sromotnik to staropolski wyraz oznaczający osobę okrytą hańbą lub siejącą zgorszenie. Drugi człon nazwy w języku polskim pochodzi od nieprzyjemnego zapachu wydzielanego przez tego grzyba. [1] |
odmiany i formy |
---|
Ø |
uwagi |
---|
Ø |
robaczywienie |
---|
Ø |
właściwości prozdrowotne |
---|
Naukowcy wykazali, że wyciąg ze Sromotnika smrodliwego może być pomocny w leczeniu zakrzepicy. [1] |
Właściwości Sromotnika smrodliwego są porównywane do działania azjatyckiego grzyba Shiitake, m.in. w zakresie poprawy lipidogramu i ciśnienia krwi. [2] |
Nalewka z młodych owocników była stosowana tradycyjni na bóle brzucha, zapalenie i wrzody żołądka, choroby nerek, dnę moczanową, astmę oskrzelową i gruźlicę do okładów na bóle stawów i reumatyzm oraz przemywania ran, w tym odleżyn, ukąszeń, poparzeń, wysypki zakaźnej. [2] |
Związki aktywne Sromotnika smrodliwego wykazują właściwości przeciwwirusowe, antybakteryjne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne i immunostymulujące. [2] |
Sromotnik smrodliwy uważany jest za środek antynowotworowy (często stosuje się go wraz z innymi grzybami leczniczymi, takimi jak Shiitake, Reishi czy Maitake). Jego właściwości zostały potwierdzone w badaniach, wykazano też jednak możliwy niekorzystny wpływ związków grzyba na męską płodność, a dokładniej – produkcję spermy. Działania uboczne i przeciwwskazania do przyjmowania grzyba muszą jeszcze zostać ustalone. Dopóki kwestia ta nie zostanie wyjaśniona, bezpieczniej korzystać z nalewek z grzyba jedynie zewnętrznie, a także stosować go w formie maści, w której ma udowodnione działanie wspomagające regenerację uszkodzonej skóry. [2] |
transport |
---|
Ø |
przechowywanie |
---|
Ø |
uprawa |
---|
Ø |
przygotowanie w celach leczniczych |
---|
Ø |
spożycie w celach leczniczych |
---|
Ø |
handel |
---|
Ø |
toksyny |
---|
Ø |
objawy zatrucia |
---|
Ø |
leczenie zatrucia |
---|
Ø |
skutki braku leczenia zatrucia |
---|
Ø |
choroby grzybowe |
---|
Ø |
zwalczanie chorób grzybowych |
---|
Ø |
zastosowanie kulinarne |
---|
Ø |
przepisy kulinarne |
---|
Ø |
mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)
zapiski i ciekawostki historyczne |
---|
Ø |
gatunek podobny: Mądziak psi |
cechy odróżniające: mniejsze i bardziej wiotkie owocniki |
gatunek podobny: Sromotnik fiołkowy |
cechy odróżniające: lekko fioletowy lub różowawy kolor osłony, słabszy zapach |
gatunek podobny: Sromotnik woalkowy |
cechy odróżniające: Ø |
gatunki podobne i cechy pozwalające na odróżnienie
1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sromotnik_smrodliwy
2 źródło: https://stronazdrowia.pl/sromotnik-bezwstydny-grzyb-niejadalny-i-smierdzacy-ale-leczniczy-i-ceniony-jako-przysmak-czy-sromotnik-bezwstydny-jest-trujacy/ar/c14-15816468
przypisy i bibliografia
Zakaz kopiowania treści oraz fotografii. Strona opisowa – wersja 3.0