Szaroporka podpalana

kategoria: grzyb
rodzina: strocznikowate

nazwa polska: Szaroporka podpalana
inne nazwy polskie: Bjerkandera podpalana, Huba czarniawa, Huba odymiona
nazwa łacińska: Bjerkandera adusta
inne nazwy łacińskie: Boletus adustus, Boletus crispus, Gloeoporus adustus, Leptoporus adustus, Polyporus adustus, Polyporus crispus

autor nazwy polskiej: Barbara Gumińska oraz Władysław Wojewoda, 1983 r.
pierwsza klasyfikacja: Carl Ludwig (von) Willdenow, 1787 r.
aktualna klasyfikacja: Petter Adolf Karsten, 1879 r.

powszechność: pospolity
ochrona prawna: brak ochrony gatunkowej
kategoria zagrożenia: Ø

handel: Ø

zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: Ø
kategoria smaku: Ø
wyjątki zastosowania: Ø

okres występowania: styczeń – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø

gatunek wieloletni: nie, jednoroczny
uprawa: Ø

opis
owocnik – typ: Ø owocnik – kształt: półkolisty, rozpostarty lub rozpostarto-odgięty, do podłoża przyrasta bokiem owocnik – powierzchnia: pomarszczona, nierówna, od aksamitnej, zamszowej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki) owocnik – kolor: od ochrowobrązowego do szarobrązowego, strefa brzegowa jaśniejsza, koloru od białawego (młode owocniki) do szaroczarnego, powierzchnia z jasnymi koncentrycznymi pręgami owocnik – średnica: 2 – 10 cm owocnik – wysokość: 0,1 – 1 cm hymenofor – typ: rurkowy hymenofor – kształt: pory zaokrąglone, drobne, średnica porów 0,14 – 0,25 mm^[2] hymenofor – nasada: Ø hymenofor – kolor: od białawego do szarociemnobrązowego, rurki od miąższu oddzielone szaroczarniawą linią widoczną na poprzecznym przekroju owocnika hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, ciemnieje hymenofor – wysokość: 4 – 6 mm trzon – typ: Ø trzon – kształt: Ø trzon – powierzchnia: Ø trzon – kolor: Ø trzon – średnica: Ø – Ø cm trzon – wysokość: Ø – Ø cm miąższ – kształt: skórzasty, elastyczny miąższ – kolor: od białawego (młode owocniki) do kremowego, szarawego (starsze owocniki) miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø miąższ – zapach: grzybowy miąższ – smak: lekko kwaskowaty pierścień: Ø pochwa: Ø mleczko: Ø gutacja: Ø higrofaniczność: Ø podłoże: drewno (zbutwiałe pnie, pniaki, gałęzie, głównie drzew liściastych, bardzo rzadko iglastych) sposób odżywiania: saprotrof, pasożyt (rzadziej)^[1] terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane gatunek organizmu sąsiadującego: Ø gatunek organizmu będącego podłożem: Buk, Klon jesionolistny, Klon zwyczajny, Klon srebrzysty, Kasztanowiec pospolity, Olsza czarna, Brzoza brodawkowata, Grab, Wiśnia ptasia, Wiśnia pospolita, Leszczyna, Forsycja, Jesion wyniosły, Glediczja trójcierniowa, Orzech włoski, Modrzew, Topola osika, Śliwa domowa, Dąb szypułkowy, Wierzba iwa, Bez czarny, Bez koralowy, Jarząb pospolity, Lilak, Wiąz, Jodła, Modrzew, Świerk ^[1] gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø występowanie: w grupie (dachówkowato) zarodniki – kształt: elipsoidalne, z jednej strony spłaszczone i zwężone zarodniki – kolor: Ø zarodniki – wymiary: 4 – 5,5 × 2 – 3 μm wysyp zarodników – kolor: słomkowożółty^[1], biały^[2]

opis

owocnik – typ: Ø
owocnik – kształt: półkolisty, rozpostarty lub rozpostarto-odgięty, do podłoża przyrasta bokiem
owocnik – powierzchnia: pomarszczona, nierówna, od aksamitnej, zamszowej (młode owocniki) do nagiej (starsze owocniki)
owocnik – kolor: od ochrowobrązowego do szarobrązowego, strefa brzegowa jaśniejsza, koloru od białawego (młode owocniki) do szaroczarnego, powierzchnia z jasnymi koncentrycznymi pręgami
owocnik – średnica: 2 – 10 cm
owocnik – wysokość: 0,1 – 1 cm
hymenofor – typ: rurkowy
hymenofor – kształt: pory zaokrąglone, drobne, średnica porów 0,14 – 0,25 mm^[2]
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: od białawego do szarociemnobrązowego, rurki od miąższu oddzielone szaroczarniawą linią widoczną na poprzecznym przekroju owocnika
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: tak, ciemnieje
hymenofor – wysokość: 4 – 6 mm
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: skórzasty, elastyczny
miąższ – kolor: od białawego (młode owocniki) do kremowego, szarawego (starsze owocniki)
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: grzybowy
miąższ – smak: lekko kwaskowaty
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (zbutwiałe pnie, pniaki, gałęzie, głównie drzew liściastych, bardzo rzadko iglastych)
sposób odżywiania: saprotrof, pasożyt (rzadziej)^[1]
terytorium: lasy liściaste, lasy mieszane
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Buk, Klon jesionolistny, Klon zwyczajny, Klon srebrzysty, Kasztanowiec pospolity, Olsza czarna, Brzoza brodawkowata, Grab, Wiśnia ptasia, Wiśnia pospolita, Leszczyna, Forsycja, Jesion wyniosły, Glediczja trójcierniowa, Orzech włoski, Modrzew, Topola osika, Śliwa domowa, Dąb szypułkowy, Wierzba iwa, Bez czarny, Bez koralowy, Jarząb pospolity, Lilak, Wiąz, Jodła, Modrzew, Świerk ^[1]
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: w grupie (dachówkowato)

zarodniki – kształt: elipsoidalne, z jednej strony spłaszczone i zwężone
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 4 – 5,5 × 2 – 3 μm
wysyp zarodników – kolor: słomkowożółty^[1], biały^[2]

ciekawostki
Szaroporka podpalana niekiedy jest pasożytem atakując drzewa osłabione infekując w miejscu ran.^[1]
Grzyb ten rozkłada w drewnie celulozę oraz ligninę.^[1]

etymologia
Nazwa łacińska tego gatunku to Bjerkandera adusta, gdzie adusta znaczy “spalony” lub “wyglądający na spalonego”, a Bjerkandera to na cześć Clasa Bjerkandera (1735 – 1795), szwedzkiego duchownego, meteorologa, botanika i entomologa.^[2]

uwagi
Badania kliniczne wykazały, że u niektórych ludzi grzyb ten wywołuje przewlekły kaszel oporny na leczenie tradycyjnie stosowanymi lekarstwami (pomaga dopiero leczenie środkami antygrzybowymi).^[1]

właściwości lecznicze
Ø

toksyny
Ø

objawy zatrucia
Ø

leczenie zatrucia
Ø

skutki braku leczenia zatrucia
Ø

choroby grzybowe
Szaroporka podpalana powoduje białą zgniliznę drewna^[1] o średniej sile niszczącej.

zwalczanie chorób grzybowych
Ø

wartości odżywcze
Ø

zastosowanie kulinarne
Ø

przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne	bibliografia
Ø	Ø

gatunek podobny	cechy odróżniające
Szaroporka odymiona	grubszy miąższ, białożółtawy hymenofor
Wrośniak różnobarwny	Ø

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

¹źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Szaroporka_podpalana
²źródło: https://www.first-nature.com/fungi/bjerkandera-adusta.php

przypisy i bibliografia