Złotorost ścienny

kategoria: porost
rodzina: złotorostowate
nazwa polska: Złotorost ścienny
inne nazwy polskie: Ø
nazwa łacińska: Xanthoria parietina
inne nazwy łacińskie: Blasteniospora parietina (1853), Geissodea parietina (1805), Imbricaria parietina (1805), Lichen parietinus (1753), Lobaria parietina (1796), Parmelia parietina (1803), Physcia ectanea (1869), Physcia parietina (1847), Platysma parietinum (1812), Teloschistes parietinus (1853), Xanthoria ectanea (1969)
autor nazwy polskiej: Ø
pierwsza klasyfikacja: Karol Linneusz, 1753 r.
aktualna klasyfikacja: 1860 r.
powszechność: pospolity
ochrona prawna: 
Ø
kategoria zagrożenia: 
Ø
handel: Ø
zastosowanie ogólne: NIEJADALNY
zastosowanie ogólne w stanie surowym: 
Ø
kategoria smaku: 
Ø
wyjątki zastosowania: 
Ø
okres występowania: styczeń – grudzień
okres maksymalny: Ø – Ø
gatunek wieloletni: Ø
uprawa: Ø
opis
owocnik – typ: Ø
owocnik – kształt: listkowata, rozetkowata lub nieregularna plecha, ściśle przylega do podłoża, wznoszą się tylko brzegi plechy, brzegi poszerzone i zaokrąglone, stykają się z sobą lub zachodzą na siebie, brak chwytników[1] lub krótkie i białe chwytniki[2]
owocnik – powierzchnia: górna – gładka lub pomarszczona, dolna – pomarszczona lub żyłkowana
owocnik – kolor: góra – żółty lub żółtopomarańczowy (miejsca oświetlone), żółtozielony lub szarozielony (miejsca zacienione), dół – białawy
owocnik – średnica: 2 – 20 cm
owocnik – wysokość: Ø – Ø cm
hymenofor – typ: Ø
hymenofor – kształt: Ø
hymenofor – nasada: Ø
hymenofor – kolor: Ø
hymenofor – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
hymenofor – wysokość: Ø – Ø mm
trzon – typ: Ø
trzon – kształt: Ø
trzon – powierzchnia: Ø
trzon – kolor: Ø
trzon – średnica: Ø – Ø cm
trzon – wysokość: Ø – Ø cm
miąższ – kształt: Ø
miąższ – kolor: Ø
miąższ – zmiana koloru po uszkodzeniu: Ø
miąższ – zapach: Ø
miąższ – smak: Ø
pierścień: Ø
pochwa: Ø
mleczko: Ø
gutacja: Ø
higrofaniczność: Ø

podłoże: drewno (drewno drzew i krzewów liściastych, rzadziej iglastych, kora, gałęzie), skała (skała wapienna, beton, dachówka), inne (słomiane dachy) [1]
sposób odżywiania: Ø
terytorium: Lasy liściaste, miejsca wilgotne
gatunek organizmu sąsiadującego: Ø
gatunek organizmu będącego podłożem: Ø
gatunek organizmu tworzącego symbiozę mikoryzową: Ø
gatunek organizmu będącego żywicielem: Ø
występowanie: Ø

zarodniki – kształt: Ø
zarodniki – kolor: Ø
zarodniki – wymiary: 12 – 16 × 5 – 9 μm
wysyp zarodników – kolor: Ø
ciekawostki
Złotorost ścienny wykazuje dużą odporność na zanieczyszczenia, oraz na metale ciężkie (znalazł zastosowanie w biomonitoringu). Na skali porostowej znajduje się w 3 grupie (na 7 możliwych)* [3] porostów mogących rosnąć w powietrzu silnie zanieczyszczonym.[1]

* grupy: [3]
1 grupa – powietrze bardzo silnie zanieczyszczone
2 grupa – powietrze bardzo zanieczyszczone
3 grupa – powietrze zanieczyszczone
4 grupa – powietrze średnio zanieczyszczone
5 grupa – powietrze mało zanieczyszczone
6 grupa – powietrze nieznacznie zanieczyszczone
7 grupa – powietrze prawie zupełnie czyste
Jest gatunkiem azotolubnym, z tego też powodu często występuje na obszarach zaludnionych i rolniczych, o dużym stopniu eutrofizacji.[1]
Niekiedy na tym gatunku pasożytuje różowawy grzyb Illosporiopsis christiansenii.[1]
Złotorost ścienny wytwarza związek chemiczny o nazwie antrachinon. Ponadto w mniejszych ilościach wytwarza: fallacinal, emodyny, teloschistin i kwas parietynowy.[1]
Uważa się, że żółta substancja chemiczna (xanthorin) jest wytwarzana jako obrona przed promieniowaniem UV, na które jest narażona w swoim normalnym środowisku (osobniki rosnące w cieniu zatrzymują wytwarzanie xanthorin-y i robią się zielonawe (barwa glonu).[4]
Złotorost ścienny lubi wyrastać w miejscach gdzie spadają ptasie odchody (ze względu na azot).[4]
etymologia
Ø
uwagi
Ø
właściwości lecznicze
Wodny ekstrakt Złotorostu ściennego wykazuje dobrą aktywność przeciwwirusową in vitro. Hamuje replikację ludzkiego wirusa paragrypy typu 2.[1]
toksyny
Ø
objawy zatrucia
Ø
leczenie zatrucia
Ø
skutki braku leczenia zatrucia
Ø
choroby grzybowe
Ø
zwalczanie chorób grzybowych
Ø
wartości odżywcze
Ø
zastosowanie kulinarne
Ø
przepisy kulinarne
Ø

mapa obrazująca najczęstsze i dokładne miejsce(a) występowania opisywanego gatunku
(lokalizacja naniesiona przez: robert węglowski, miejscowość: okolice Głogowa Małopolskiego)

zapiski i ciekawostki historyczne
bibliografia
Dawno temu Złotorost ścienny ze względu na swój żółto-pomarańczowy kolor, był stosowany jako lekarstwo na dolegliwości wątroby.[5]
[5]
gatunek podobny
cechy odróżniające
Złotorost pyszny
węższe, bardziej wypukłe odcinki plechy, ściśle przylegające do podłoża, trudne do oderwania
Złotorost wieloowocnikowy
mniejsza i bardziej poduszeczkowata plecha, większe i bardziej liczne (w stosunku do wielkości plechy) owocniki

galeria przedstawiająca gatunki podobne, łatwe do pomylenia (o zbliżonym kształcie, kolorze)

1 źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82otorost_%C5%9Bcienny
2 źródło: https://nagrzyby.pl/atlas?id=5223
3 źródło: https://mappingair.meteo.uni.wroc.pl/2020/05/porosty-jako-indykatory-jakosci-powietrza-skala-porostowa/
4 źródło: https://www.naturespot.org.uk/species/xanthoria-parietina
5 źródło: https://www.eniscuola.net/en/mediateca/xanthoria-parietina/

przypisy i bibliografia

Prawa autorskie.